الهام ملک زاده - استادیار گروه مهندسی علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

زمینه و هدف: در دهههای اخیر، آلودگی محیطزیست، بهویژه خاک به فلزهای سمی در سطح جهانی افزایش چشمگیری داشته است. ورود فلزهای سمی به خاک از منابع مختلف، تهدیدی همیشگی و جدی برای سلامت گیاهان، جانوران و جوامع انسانی است. زیستپالایی با بهکارگیری میکروارگانیسمهای مفید خاکزی باعث افزایش راندمان پالایش مناطق آلوده به فلز میگردد و جایگزین مناسبی برای روشهای پالایش فیزیکوشیمیایی شناختهشده میباشد. روش بررسی: قارچهای آربوسکولار مایکوریزا (AM) در اکوسیستمهای مختلف دنیا از جمله در خاکهای آلوده به فلزهای سمی حضور دارند. این قارچها توسط مکانیسمهای مختلفی فلزهای سمی را در اندامهای قارچی درون و برون ریشهای غیرپویا کرده و علاوه بر کاهش اثر سمی فلزها بر گیاه میزبان، از ورود آن به زنجیرههای غذایی بالاتر ممانعت بهعمل میآورند. مقاله حاضر، به نقش گلومالین بهعنوان مولکول مهم دیواره سلولی اسپور و هیفهای قارچ AM در خاکهای آلوده به فلزات سمی پرداخته است. یافتهها: نتایج نشان داد، گلومالین بهعنوان محصول اختصاصی قارچهای AM، در نقش یک پروتئین شوک حرارتی و نیز ترکیب عمده و اصلی در دیواره هیف و اسپورها حضور دارد. نتیجهگیری: گلومالین از طریق کاهش خطر سمیت و قابلیت دسترسی زیستی فلزها برای گیاهان و سایر موجودات، در حفظ و ارتقای سلامت خاک نقش مهم و کلیدی ایفا میکند.

سلامت خاک, زیست پالایی, کمپلکس گلومالین-فلز, همزیستی مایکوریزی