امیر صناعی - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
فرح حبیب - استاد معماری و شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ایرج اعتصام - استاد معماری و شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

زمینه و هدف: رشد فزاینده شهرنشینی و تغییر در ماهیت و پیچیدگی مسائل، موجب ناکارامدی برنامه­ریزی و مدیریت در مقیاس کلان شده است. این امر ضرورت توجه به سطوح پایین­تر و داشتن نگاه از «پایین به بالا» را به منظور حل پایدار مسائل شهری، بیش از پیش آشکار ساخته است؛ زیرا در خردترین واحد شهری یعنی محله، ابعاد زندگی ملموس­تر بوده و توجه همه جانبه و جامع­نگر، گریزناپذیر به نظر می­­رسد. در این راستا توجه به سرمایه­های محلی در برنامه­ریزی و طراحی شهری جایگاه ویژه­ای یافته است. بنابراین، درک مکانیزم و نقش سرمایه اجتماعی برای تحقق هدف کوچک­سازی وظایف و واگذاری مسئولیت­ها به نهادها، فراهم نمودن زمینه برای گسترش سرمایه اجتماعی در راستای افزایش تعاملات و ارتباطات اجتماعی و فرهنگی در سطح محله­ای به منظور کمک گرفتن از شهروندان در رسیدن به توسعه پایدار، از اهم اهداف تحقیق حاضر است.روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی– تحلیلی است. در این راستا تجزیه تحلیل داده­ها با تکمیل پرسشنامه توسط ۳۸۰ نفر از اهالی محله حصارک، جهت سنجش میزان سرمایه اجتماعی و پایداری محله­ای انجام گرفته است. به این منظور ابتدا با استفاده از ادبیات نظری تحقیق، شاخص­های سرمایه اجتماعی و پایداری محله تعیین شده، سپس جهت تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسن و رگرسیون برای آزمون فرضیات تحقیق استفاده شده است.یافته ها: یافته­های پژوهش حاکی از آن است که ارتباط معنادار و مثبتی بین پایداری محله و سرمایه اجتماعی وجود دارد. به بیان دیگر اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی در محله موجب افزایش پایداری محله می­شود.بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیانگر آن است که رابطه­ای مستقیم و معناداری بین متغیر سرمایه اجتماعی و پایداری محله­ای وجود دارد. که به این منظور باید از نیروهای مستعد و جوان برای پیشبرد اهداف توسعه نهایت بهره را برد و با شبکه­ها و تشکل­های متفاوت و سازمان­های دولتی و آحاد مردم روابط متقابل برقرار کرد.

سرمایه اجتماعی, پایداری محله ای, محله حصارک تهران