مزدک دربیکی - استادیار گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران
هومن بهمن پور - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود، دانشکده علوم پایه، گروه محیط زیست، شاهرود، ایران
عطالله گلعلی پور - اداره آزمایشگاه ها، معاونت امور محیط زیست انسانی، اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان، گرگان، ایران
علی قائمی - اداره نظارت و پایش، معاونت امور محیط زیست انسانی، اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان، گرگان، ایران
مرتضی ملاح - اداره آزمایشگاه ها، معاونت امور محیط زیست انسانی، اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان، گرگان، ایران

موضوع پسماندهای پزشکی یا بیمارستانی یکی از چالش های مهم جامعه است که مدیریت نادرست آن ها پیامدهای ناگواری بر محیط زیست و سلامت انسان دارد. این پژوهش به بررسی وضعیت فعلی پسماندهای بخش پزشکی در استان گلستان می پردازد و از نوع تحلیلی توصیفی است. افزون بر گردآوری داده های موجود و بازدیدهای میدانی برای بررسی شیوه مدیریت پسماندها، از پرسش نامه مصوب سازمان حفاظت محیط زیست نیز برای انجام خوداظهاری در پایش بیمارستانی استفاده شد. یافته ها نشان می دهد در ۲۵ بیمارستان استان با ۲۲۴۷ تخت فعال، به ترتیب روزانه ۳۵۷۴ و ۲۲۵۲ کیلوگرم پسماند عادی و ویژه (عفونی، تیز و برنده، اعضاء و اندام های قطع شده و دارویی و شیمیایی) تولید می شود. به این ترتیب، تولید پسماند به ازای هر تخت فعال، روزانه ۵۹/۲ کیلوگرم است (به ترتیب ۱ و ۵۹/۱ کیلوگرم پسماند ویژه و عادی). برای بی خطرسازی پسماندهای ویژه، به ترتیب ۴۴ و ۵۲ درصد کل بیمارستان ها برون سپاری را انجام داده و نداده اند و وضعیت بی خطرسازی در ۸۸ درصد کل بیمارستان ها، فعال است. روش های بی خطرسازی شامل بخار، گرمای خشک و شیمیایی است که در بیشتر بیمارستان ها به روش بخار انجام می شود. خوداظهاری در پایش تنها از سوی ۱۶ بیمارستان انجام شده است. در مجموع می توان گفت وضعیت مدیریت پسماندهای پزشکی در استان گلستان در حد متوسط است و با شرایط مطلوب فاصله دارد. با توجه به تغییر شرایط محیطی در سال های آینده در کشور، مدیریت این گونه پسماندها باید جدی تر باشد و برنامه های عملیاتی برای بهینه سازی مدیریت این گونه پسماندها طراحی و اجرا گردد.

کلمات کلیدی: پسماند پزشکی, پسماند ویژه, تحلیل توصیفی, بی خطرسازی, نرخ تولید