حسین سلطان زاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
رسا مرادی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
غزاله میرهادی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

معماری و فرهنگ گذشته شهرهای جنوبی ایران بر فرهنگ و معماری کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تاثیرگذار بوده، که یکی از نمونه های بارز آن، تاثیرگذاری بر معماری بافت تاریخی محله بستکیه در شهر دبی است، که بر اثر مهاجرت تاجران ایرانی از مناطق جنوبی ایران به محله بستکیه بود (سعیدی نیا و ملکی، ۱۳۹۱: ۲۸). هدف پژوهش، بررسی علت شباهت معماری بستکیه دبی و شهرهای جنوبی ایران و تحلیل تاثیر معماری و فرهنگ بومی شهرهای جنوبی ایران بر معماری مسکونی محله بستکیه است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی و تطبیق و بررسی شش نمونه موردی از خانه های بافت قدیمی در بوشهر و محله بستکیه صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد، در گذشته دو عامل فرهنگ و محیط در شکل گیری خانه ها تاثیرگذار بود. در مناطق حاشیه خلیج فارس، با توجه به اقلیم منطقه، باید راهکارهایی در جهت بهبود شرایط اقلیمی در خانه ها ایجاد می شد. از طرف دیگر فرهنگ ساکنان نیز بر چیدمان فضایی و کالبد خانه ها تاثیرگذار بود، پس مهاجرت ایرانیان به محله بستکیه باعث شد، فرهنگ و شیوه زندگی مهاجران ایرانی، بر کالبد خانه ها تاثیرگذارد و الگوهای مشابهی بین طراحی معماری خانه های دو منطقه در مسائلی مانند عرصه بندی و همنشینی فضا، حریم بندی و محرمیت فضا، شیوه ساخت و سیرکولاسیون داخلی فضایی ایجاد شود. در هر دو منطقه، فضاهای مختلفی برای مردان و زنان به عنوان فضاهای خصوصی و مشترک تعریف شده است. همچنین، فضاهایی برای مهمان ها و مهمانان مرد خانه وجود دارد که جدا از فضای خصوصی خانه قرار دارد. حیاط مرکزی و پنجره ها و بادگیرها به عنوان ابزاری برای ایجاد کوران هوا و تهویه طبیعی در خانه ها وجود دارد. همچنین، فضاهای مختلفی مانند فضاهای عمومی، نیمه عمومی و خصوصی در هر خانه برای انجام فعالیت های مختلف تعریف شده است.

خانه های جنوبی ایران، خانه های بوشهر، حیاط مرکزی، بستکیه.