ایمان پژوهان - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، رشته مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر.
اکبر نجفی - دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس
جواد وحیدی - دانشیار گروه ریاضیات، دانشگاه علم و صنعت، تهران
ابوالقاسم کامکار روحانی - دانشیار گروه نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.

برای طراحی جاده های جنگلی به گونه ای که افزون بر حداقل سازی هزینه ساخت، رضایت طرفداران محیط زیست را نیز جلب کند، باید اطلاعات دقیقی از شرایط روی زمینی و زیر زمینی بستر جاده در اختیار طراحان و پیمانکاران قرار گیرد. از طرفی با توجه به حجم زیاد داده ها به کارگیری روش های بهینه سازی با کمک رایانه ها ضروری به نظر می رسد. بدین منظور این پژوهش در جاده ای پیش بینی شده به طول تقریبی یک کیلومتر در جنگل های سری چهار باباکوه شهرستان سیاهکل در استان گیلان انجام گرفت. همه مراحل اجرایی عملیات خاکی، مورد بررسی زمان سنجی پیوسته قرار گرفت و اطلاعات لایه های زیرسطحی از جنبه سختی حفاری به دقت ثبت شد. در مرحله بعد برای اصلاح خط پروژه از الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچگان استفاده شد. نتایج مقایسه روش الگوریتم بهینه یابی کلونی مورچگان با سناریوی طراحی دستی نشان داد که الگوریتم چندهدفه ارائه شده در این پژوهش، شامل کاهش حجم و هزینه عملیات خاکی قابلیت زیادی در کاهش هزینه های عملیات خاکی و حجم آن دارد. براساس نتایج، الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچگان به مقدار ۵۵/۵۸ و ۶۴ درصد قادر به کاهش هزینه و حجم عملیات است. از نتایج این پژوهش می توان به عنوان راهنمایی در مدیریت بهینه ساخت جاده جنگلی و توسعه روش های کارامد در دیگر علوم جنگلی استفاده کرد.

حجم عملیات خاکی, خط پروژه, مدل هزینه, مقطع عرضی