طاهره منتی - M.Sc. Graduate, Dept. of Water and Soil Engineering, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
مسعود بازگیر - Assistant Prof., Dept. of Water and Soil Engineering, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
محمود رستمی نیا - Assistant Prof., Dept. of Water and Soil Engineering, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
علی مهدوی - Associate Prof., Dept. of Forest Science, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran

در بین عامل­های خاک سازی، اقلیم از مهم ترین عواملی است که می­تواند خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک­های هر منطقه را تعیین کند. این پژوهش با هدف بررسی اثر اقلیم های مختلف در استان ایلام بر برخی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک های جنگلی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) با دو فرم رویشی دانه­زاد و شاخه­زاد انجام گرفت. نمونه برداری از عمق ۲۰-۰ سانتی متری خاک به­صورت تصادفی از هر منطقه و برای هر فرم رویشی از زیر پایه­های درختان شاخه­زاد و دانه­زاد انجام گرفت. بر اساس نتایج، تاثیر اقلیم بر همه خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک در سطح احتمال ۱ درصد معنی­دار شد که بیانگر تاثیر­گذاری و اهمیت آب و هوا بر خصوصیات خاک در سه منطقه بررسی شده در استان ایلام است. درحالی ­که فرم رویشی به جز مقدار پتاسیم (۰۱/۰ < p)، تاثیر معنی­داری بر دیگر خصوصیات خاک نشان نداد که نشانه تاثیرگذاری کمتر پوشش جنگلی نسبت به اقلیم بر خصوصیات خاک است. بیشترین pH خاک در سیروان با مقدار ۴/۷ و کمترین آن در ایلام و ایوان با مقدار ۱/۷ مشاهده شد. همچنین ایلام با بارندگی متوسط ۵۵۶ میلی­متر، بیشترین مقدار کربن آلی (۱/۳ درصد) را نسبت به دو منطقه ایوان و سیروان داشت. همبستگی ساده بین متغیرهای اندازه­گیری شده برای دو فرم رویشی درختان بلوط از روند یکنواختی تبعیت می­کرد و اغلب خصوصیات خاک با یکدیگر همبستگی قوی و معنی­داری (۰۱/۰α =) نشان دادند. به­طور کلی آب و هوا نسبت به فرم رویشی، خصوصیات خاک را بیشتر تحت تاثیر قرار داد که بیانگر اهمیت اقلیم در فرایندهای خاک سازی است. بررسی خصوصیات فرم رویشی نشان داد که ایلام بهترین شرایط را از نظر اقلیم، خاک و ارتفاع از سطح دریا برای رشد درختان بلوط دارد.

Climate, Growth type, Oak tree, Soil properties