اسماعیل خسروپور - دانشجوی دکتری جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
پدرام عطارد - دانشگاه تهران
انوشیروان شیروانی - دانشگاه تهران
ویلما بایرام زاده - دانشگاه ازاد کرج
لیلا حکیمی - دانشگاه ازاد ساوه

آلودگی های محیط شهری صدمات زیادی بر انسان، گیاهان و جانوران وارد می کند. در گیاهان، برگ ها و گل ها حساس ترین اندام به این آلودگی ها هستند. وقتی گیاه تحت تنش آلودگی قرار می گیرد فر مهای مولکولی فعال اکسیژن (ROS) زیاد می شوند و گیاه از نظر فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برای مقابله با آلودگی واکنش می دهد. مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر آلودگی های محیط شهری بر فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، کلروفیل و کاروتنوئید برگ درختان کاج تهران و چنار در شهر تهران انجام گرفت. نتایج نشان داد مقدار فعالیت سوپراکسید دیسموتاز در کاج تهران در منطقه کم آلوده، کمتر از منطقه آلوده شهری بود؛ این مقدار برای چنار نیز در منطقه کم آلوده کمتر از منطقه آلوده گزارش شد. بیشترین و کمترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز به ترتیب در کاج آلوده و چنار کم آلوده مشاهده شد. فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز در کاج تهران بیشتر از چنار بود و مقدار این آنزیم در هر دو گونه در منطقه آلوده شهری بیشتر از پارک جنگلی چیتگر بود، به طوری که کمترین و بیشترین فعالیت این آنزیم مربوط به چنار کم آلوده و کاج آلوده بود. مقدار کلروفیل a و کل و کارتنوئید در منطقه آلوده شهری برای هر دو گونه بیشتر از پارک جنگلی چیتگر بود، اما کلروفیل b از نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت. به طور کلی در شرایط تنش، میزان تولید رادیکال های آزاد افزایش می یابد، بنابراین فعالیت آنتی اکسیدان ها تاثیر مهمی در تحمل تنش و سمیت زدایی و کاهش خسارت ناشی از رادیکال های آزاد دارد. هر دو گونه برای مقابله با آلودگی فعالیت آنزیمی خود را افزایش می دهند و همچنین مقدار کلروفیل و کاروتنوئید را کم می کنند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که آلودگی شهر تهران در حدی است که می تواند سبب تغییر برخی از صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی چنار و کاج تهران شود.

آلودگی, سوپراکسید دیسموتاز, کلروفیل, گایاکول پراکسیداز, گونه های فعال اکسیژن