عبداله یزدی - هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کهنوج
محمد هاشم امامی - هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین، تهران
محسن شفیعی - مدیریت زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور، شیراز

ژئوتوریسم یکی از شاخههای جدید صنعت توریسم است که اخیرا، بسیار مورد توجه قرار گرفته، و به مطالعه، معرفی و بهرهگیری از عوارض زمینشناختی سطح زمین در راستای توسعه گردشگری میپردازد. ایران کشوریست که در این زمینه بسیار مستعد بوده و از جاذبههای زمینشناختی متنوع و شگفتانگیز بیشماری برخوردار است و میتواند جاذب بسیاری از توریستهای علمی و گردشگران باشد. در این میان گلفشانها به عنوان یک پدیدهی جالبتوجه و شگفتانگیز ژئومورفولوژیکی میتوانند نقش مهمی را در راستای توسعه ژئوتوریسم ایفا کنند. گلفشانها عمدتا در قارههای آسیا، اروپا و آمریکا متمرکز، و قریب به ٧٠ % آنها در آسیا و پیرامون دریای خزر قرار گرفتهاند.در ایران اغلب گلفشانها در سواحل استانهای سیستان و بلوچستان و گرگان واقع شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به: ناپگ، عین، بربرک، نفتلیجه و پیرگل اشاره نمود. هدف از این نوشتار، تشریح ساختار، ویژگیها، معرفیی نمونههای شاخص گلفشانهای ایران، و ارائهی راهکارهایی در توسعه قابلیتهای ژئوتوریسمی گلفشانها میباشد. از این رو به موارد اهمیت گلفشانها از جمله: پی بردن به وضعیت تکتونیکی منطقه(گسلها و فرورانش)، ارزیابی مخازن نفتی و گازهای هیدروکربوری مرتبط با گلفشان، عناصر معدنی همراه گلها، کاربرد در سفالگری، گلدرمانی و... اشاره گردید. همچنین در راستای توسعه ژئوتوریسم مناطق گلفشانی، راهکارهایی از قبیل: انجام مطالعات تکمیلی، توسعه راههای دسترسی، ایجاد مراکز گلدرمانی، نصب تابلوهای راهنما، معرفی و تبلیغات در سطح ملی و بینالمللی، ایجاد مراکز اقامتی و بازارچه، ایجاد حوضچههای آب و گل جهت مسابقات و تفریح پیرامون گلفشانها، پیشنهاد میگردد.

ژئوتوریسم، گلفشانهای ایران، گلدرمانی، گازهای هیدروکربور