مهران اسمعیلی - کارشناسی ارشد علوم زیستی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج.
محسن جوانمیری پور - دانش آموخته دکتری علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج.
وحید اعتماد - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج.
منوچهر نمیرانیان - استاد بازنشسته، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج.

در شرایط خاص طبیعی اقلیمی و رویشگاهی و غیرطبیعی ناشی از تخریب انسان راش می تواند جست تولید کند و فرم شاخه زاد را پدید آورد. این پژوهش به مقایسه ویژگی های ساختاری توده های شاخه زاد و دانه زاد راش جنگل های هیرکانی در منطقه چتن شهرستان نوشهر می پردازد. برای تعیین موجودی، قطر برابرسینه همه درختان با آماربرداری صددرصد اندازه گیری شد. برای بررسی ساختار مکانی در دو توده قطعه نمونه های ۵/۰ هکتاری با روش فاصله- آزیموت استقرار یافتند و همه فاکتورهای مربوط برداشت شدند. موجودی خشک دارهای سرپا و افتاده در دو توده نیز اندازه گیری شد. براساس نتایج در توده شاخه زاد تعداد در هکتار درختان زنده و خشک راش به ترتیب ۱۷۴ و ۷/۹ اصله در هکتار و حجم آنها به ترتیب ۲/۱۴۶ و ۶/۳ مترمکعب در هکتار بود. در توده دانه زاد تعداد پایه های زنده و خشک راش ۱۴۵ و ۱۱ اصله در هکتار را شامل می شد که حجم آنها به ترتیب ۵/۱۴۷ و ۱/۱۲ متر مکعب بود. ۵۵ درصد از خشک دارهای سرپا در توده شاخه زاد و ۳۵ درصد از خشک دارهای سرپا و ۴۲ درصد افتاده در توده دانه زاد در درجه یک پوسیدگی قرار داشتند. تعداد جست در جست گروه راش چهار پایه است که سهم این جست گروه ها ۱۷ درصد فراوانی کل جست گروه ها بود. جست گروه های شامل پنج جست و دو جست نیز ۹/۱۶ و ۵/۱۶ درصد فراوانی را شامل می شدند. شاخص های ساختار مکانی راش در توده شاخه زاد شامل تفکیک پیلو، تجمعی کلارک- ایوانز، شاخص آمیختگی، اختلاف قطر، ابعاد قطر و زاویه یکنواخت، به ترتیب نشان دهنده پیوستگی گونه ای، کپه ای، غالبیت شدید راش، اختلاف متوسط، کوچک بودن غالبیت ابعاد و توزیع کپه ای بود. در این پژوهش، استفاده های سنتی از جنگل بر ویژگی های ساختاری رویشگاه های راش اثرگذار بوده است. بنابراین پیشنهاد می شود که این توده ها و دیگر توده های مشابه به منزله ذخیره گاه جنگلی حفاظت شوند تا سوق یافتن این توده ها به سوی حالت مطلوب تر و پایداری سیمای سرزمین در این مناطق تضمین شود.

تراکم, چتن, خشک دار, راش, ساختار مکانی, موجودی حجمی