محمدجواد توکلی خانیکی - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد
سیدمحمد حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر قرآن مجید دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد.
سیدابوالقاسم موسوی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد.

هر ائمه معصومین (ع) خلفای برحق پیامبر(ص) هستند که از طرف خداوند برای اداره جامعه و رهبری انسان ها برگزیده شده اند. متاسفانه این خلافت در قالب تشکیل حکومت جز برای حضرت علی(ع) محقق نشد و قبل از حضرت علی(ع) خلفای سه گانه و بعد از آن بزرگوار امویان و عباسیان این منصب الهی را مصادره کردند و هر کدام با شگردها و تکنیک هایی به مقابله با ائمه برخاستند. در زمان امامت امام رضا(ع) مامون عباسی خلیفه وقت، برای اثبات خلافتش از تکنیک هایی بهره جست که محبوبیت امام را نزد مردم به حداقل برساند و پایه های حکومتش را مستحکم تر کند. این پژوهش با هدف بررسی این تکنیک ها و به روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است و به این نتیجه رسیده که مامون در تقابل با امام رضا(ع) به جهت حفظ حکومت و قدرت از شگردهای سیاسی، روش های علمی و فرهنگی و اقتصادی استفاده نموده است؛ که اجرای همه ی این برنامه ها و سیاست ها نیاز به ابزاری قدرتمند و اساسی داشت که همان تحمیل باور فرهنگی بر جامعه بود. مطالعه ی این شیوه ها و ابزارها می تواند الگوی کامل و نقشه ی راهی برای جوامع بعد در جهت شناسایی و مقابله با اقدامات حاکمان و صاحب منصبان جور باشد.

قرآن، امام رضا(ع)، باور فرهنگی، تقابل، مامون عباسی