هادی ارشاد حسینی - کارشناسی ارشد روان شناسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران
رحیم میردریکوندی - استادیار گروه روان شناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران
محمدرضا احمدی - استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

پژوهش حاضر که با هدف شناسایی مولفه های هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن بر اساس منابع اسلامی انجام گرفت، از نوع پژوهش های بنیادی بوده و در آن از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش پژوهان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و طلاب جامعه الزهراء(س) در سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ تشکیل می دهند که با روش نمونه گیری در دسترس، ۱۰۰ نفر انتخاب شدند. محقق پس از مطالعه، یادداشت برداری، سازماندهی و تجزیه و تحلیل منابع اسلامی و روان شناختی، مهم ترین فضائل اخلاقی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. مولفه های هوش اخلاقی بر اساس معیارهای مکارم، محاسن و معالی در حوزه اخلاق، به هفده ویژگی رسید و در سه دسته الهی، فردی و اجتماعی تقسیم گردید. برای بررسی میزان مطابقت مستندات اسلامی با مولفه های هوش اخلاقی از نظر کارشناسان خبره دین استفاده شد. میانگین کل ۷/۳ نشانگر موافقت ۹۲ درصدی کارشناسان در خصوص تطابق مستندات با مولفه هاست. هماهنگی میان مستندات با گویه ها، میانگینی در حد ۵۱/۳ بدست داد. جهت سنجش روایی ملاک، آزمون محقق ساخته به همراه آزمون هوش اخلاقی (MCI) اجرا شد. همبستگی دو آزمون با ۸۴/۰ نشان دهنده روایی بالای آزمون است. مولفه های آزمون هوش اخلاقی اسلامی با کل آزمون، همبستگی بالا و با یکدیگر همبستگی مثبت و پایین داشتند که نشان دهنده روایی سازه آزمون محقق ساخته است. اعتبار آزمون بواسطه بررسی همسانی درونی پرسش نامه با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و نتیجه آن در سطح ۹۶/۰ به دست آمد. دونیمه سازی نیز اعتباری در حد ۹۳/۰ تا ۹۵/۰ به دست داد. نتایج تحقیق نشان می دهد که پرسش نامه تهیه شده از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است.

هوش, اخلاق, هوش اخلاقی, منابع اسلامی, روایی و اعتبار