مهسا مصطفوی بابوکانی - دانشجوی دکتری زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
یوسف هاشمی نژاد - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی و علوم دامی سبزوار، سبزوار، ایران
محمد آرمین - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
حمید مروی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
کوروش شجاعی نوفرست - بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

با هدف تبیین وضعیت پایداری در مزارع سیب زمینی با سطح زیر کشت مختلف، مطالعه ای با استفاده از تحلیل امرژی در شهرستان فریمان در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ انجام شد. جمع آوری اطلاعات در نظام‎های مختلف تولید سیب زمینی از مزارع کوچک، متوسط و بزرگ (به ترتیب ۳۰، ۱۵ و ۵ مزرعه بر اساس فرمول کوکران) با استفاده از پرسش نامه ها صورت گرفت. برای محاسبه شاخص های امرژی، نهاده های مورد استفاده در نظام های مورد بررسی به چهار دسته نهاده های محیطی تجدیدپذیر رایگان، نهاده های محیطی تجدیدناپذیر رایگان، نهاده های غیر رایگان تجدیدپذیر و نهاده های غیر رایگان تجدیدناپذیر تقسیم شد و از داده های جمع آوری شده برای محاسبات شاخص های امرژی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که نظام‎های مختلف تولید سیب زمینی تاثیر متفاوتی بر سهم منابع مختلف از امرژی کل دارند. کشت در مزارع کوچک بر عکس مزارع بزرگ کمترین میزان امرژی را برای تولید محصول نیاز داشت. به علاوه، کشت در مزارع بزرگ از نظر منابع خریداری شده به کشت در مزارع متوسط شباهت بیشتری داشت. از سوی دیگر، مزارع بزرگ بر اساس شاخص نسبت بارگذاری محیطی دارای پایداری تولید بالایی در مقایسه با مزارع کوچک بودند و اختلاف قابل توجه ای با مزارع متوسط نداشتند. از آن جا که عملکرد اقتصادی مزارع بزرگ بسیار بیشتر از عملکرد اقتصادی مزارع متوسط و کوچک بود، سایر شاخص های امرژی به جز تجدیدپذیری در مزارع بزرگ نیز بالاتر از مزارع متوسط و کوچک بود. بر این اساس، کشت در مزارع بزرگ با استفاده از مکانیزاسیون بیشتر در این منطقه سبب بهبود عملکرد به همراه حفظ پایداری سیستم تولید شده است.

پایداری زیست محیطی, تحلیل سیستم, مساحت مزرعه, منابع طبیعی