محمد علی مبینی - دانشجوی دکتری کلام، مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم، ایران

دفاع از عقلانیت باور دینی در طول تاریخ، بسته به نوع رویکردهای فلسفی و معرفتی حاکم بر اندیشه ی بشر، رنگ‎های مختلفی به خود گرفته و انواع گوناگونی پیدا کرده است. بسط و توسعه ی برون‎گرایی در معرفت‎شناسی معاصر، سبب شده است تا عده‎ای از اندیشمندان دینی، که در باب معرفت، دیدگاهی برون‎گرایانه اتخاذ کرده‎اند، نگاهی جدید به باورهای دینی بیندازند و عقلانیت آن را از نگاهی برون‎گرایانه به اثبات رسانند. در این نگاه برون‎گرایانه، نقش استدلال در توجیه باور دینی تضعیف می‎شود و استدلال‎مداری حاکم در الهیات طبیعی و قرینه‎گرایی کسانی مانند لاک و دکارت انکار می‎شود. باور دینی در این نگاه می‎تواند بدون ابتنا بر هر گونه استدلالی، عقلانی و موجه باشد. به بیان دیگر، باور دینی در زمره ی باورهای پایه قرار می‎گیرد. تجربه‎گرایی آلستون و ادعای واقعا پایه بودن باور دینی از سوی پلنتینگا هر دو ناشی از برون‎گرایی آن ها در مساله ی معرفت است. به طور کلی می‎توان گفت ظهور مکتب معرفت‎شناسی اصلاح‎شده در اندیشه ی دینی، هم زمان با ظهور یا احیاء برون‎گرایی در معرفت‎شناسی معاصر بوده است و از آن بسیار مایه می‎گیرد.

عقلانیت, باور دینی, معرفت, معرفت‎شناسی اصلاح‎شده, درون‎گرایی, برون‎گرایی, وظیفه‎گرایی, قرینه‎گرایی, مبناگرایی