لیلا بکائی لشکاجانی - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد واحد لاهیجان
پیمان انصاری - روان درمانگر تحلیلی- مدرس دانشگاه های گیلان

فروید اولین کسی بود که در مورد مقاومت نوشت و آن را «هر آنچه پیشرفت کار تحلیلی را مختل می کند» توصیف کرد از نظر وی مقاومت پا به پای درمان پیش می رود. مقاومت به کارگیری گستره ای مکانیسم دفاعی در جلسه درمان است و از این رو مستقیما با سبک های دفاعی بیمار مرتبط می شود. نظریه ها مهم ترین مشکل در جریان روان درمانی را حل و فصل مقاومت ها می دانند. در این پژوهش تلاش شده است که رابطه درمانی در بیماران مقاوم به درمان و تکنیک های درمانی تحلیلی مورد اشاره در بیماران ذکر شده مورد بررسی قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش حاضر۱۰۰ نفراز دانش آموزان مراجعه کننده به دفتر مشاوره دبیرستانی در شهر رشت و یک کلینیک روان درمانی در شهر رشت بود. از میان آن ها افراد در محدوده سنی ۱۵ الی۳۰ قرار داشتند و دچار یکی از انواع اختلال های اضطرابی، وسواس، سوظن و افکار خودکشی بودند جهت سنجش سبک های دفاعی پرسشنامه (DSQ) و اندازه مقاومت و احساسات انتقالی آنها توسط مقیاس های مقاومت (RSA) و انتقال (TAS) اندازه گیری شد. اندازه نمونه برای هر گروه برابر ۲۰ نفر تعیین شد و طی چهار جلسه با در نظر گرفتن مقاومت مراجعین و شفاف سازی احساس انجام گرفت و تحلیل داده ها به روش مکرر صورت پذیرفت. یافته ها: وجود مقاومت و روبرو شدن با آن انتقال منفی را بیشتر اما در مقابل با چالش مقاومت انتقال مثبت نیز معنی دار نبود. پدیده مقاومت با نگرش و بینش مراجع و روش های درمان رابطه درمانی با درمانگر و تکنیک های درمانی ارتباط دارد. بنابراین درک صحیح مقاومت و عوامل تشدیدکننده آن و شناسایی مسائلی تهدیدکننده توسط درمانگران در اولیت فرایند درمانی قرار دارد. مقاومت مانع بزرگی در فرایند روان درمانی تحلیلی می باشد و چنانچه تعارض مقاومت در ارتباط با بیمار بیشتر باشد با پدیده انتقال روبرو خواهیم شد و ضرورت توجه به مقاومت و انتقال در فرایند روان درمانی تحلیلی ضروری می باشد و با عدم توجه درمان از روند اصولی خود خارج خواهد شد. طی فرایند روان درمانی موضوعات سرکوب شده به هوشیاری دعوت می شوند و این امر مقاومت سرکوبی را تقویت می کند. هرچه مطالب سرکوب شده به هوشیاری نزدیک تر باشند مقاومت بیشتر خواهد بود، وظیفه درمانگر این است با تدبیرهایش پیدایش چنین فرایندی را آسان تر و برای بیمار قابل تحمل کند.

مقاومت در درمان، رابطه درمانی، بیمار، روان درمانی تحلیلی، انتقال