علیرضا رضانژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
هومن روانبخش - استادیار، گروه جنگل داری مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
داود کرتولی نژاد - استادیار، گروه جنگل داری مناطق خشک، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

پژوهش پیش رو با هدف بررسی ابتلای درختان ارس به ارس واش (Arceuthobium oxycedri)، که وسیع ترین دامنه پراکنش را در بین گونه های دارواش پاکوتاه در جهان دارد، انجام شد. نمونه برداری در جنگل های حفاظت شده ارس منطقه پرور در سطح ۴۰۰ هکتار و با استفاده از ۶۰ قطعه نمونه به ابعاد ۲۰×۲۰ متر مربع به صورت تصادفی- سیستماتیک انجام شد. نتایج آنالیز تشخیص نشان داد که مشخصه های درصد پوشش علفی، جنسیت پایه ها، درصد شیب دامنه و حتی جهت دامنه، ارزش تشخیصی چندانی برای تعیین شدت ابتلا ندارند. برعکس، بیشترین همبستگی در صفاتی مانند بیرون زدگی ریشه، قطر یقه، مساحت تاج درخت، ارتفاع از سطح دریا و ارتفاع درخت مشاهده شد. ازنظر توزیع فراوانی و شدت ابتلا، کمترین فراوانی پایه های آلوده و کمترین شدت ابتلا به ارس واش در کلاسه ارتفاع فوقانی (۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ متر)، شدت فرسایش کم و درختان بدون بیرون زدگی ریشه مشاهده شد. نسبت درختان مبتلا به کل درختان در شیب های ۳۰ تا ۶۰ درصد و جهت های شمالی و غربی کمتر بود. براساس نتایج این پژوهش، درختان با تاج پوشش وسیع تر، ارتفاع بلندتر و قطر یقه بیشتر، حساسیت زیادتری به این گیاه انگلی دارند. بیشترین شدت ابتلا در درختان بزرگ تر توده مشاهده شد، به ویژه درختان واقع در ارتفاعات پایین تر و درختانی که با تخریب بوم سازگان و فرسایش خاک ضعیف شده بودند و بیرون زدگی ریشه داشتند، بنابراین در صورت ادامه گسترش ارس واش در جنگل های ارس و عدم یافتن راهکار غیرمخرب برای کنترل جمعیت این گیاه انگلی، به ویژه برای مناطق با حساسیت بیشتر (مانند رویشگاه های کم ارتفاع تر جوامع ارس)، تخریب برخی از این جوامع در آینده ای نه چندان دور غیرقابل انتظار نخواهد بود.

آنالیز تشخیص, جوامع ارس, دارواش های پاکوتاه, شدت ابتلا, گیاه انگلی, DMR