مهدی علی زاده - استادیار، گروه مدیریت منابع انسانی، دانشکده مدیریت منابع سازمانی، دانشگاه امین، تهران، ایران.
یاسر مینایی - کارشناسی ارشد، گروه مدیریت دولتی ، دانشگاه دانش البرز، البرز، ایران.

زمینه و هدف: امروزه انعطاف پذیری به یکی از موضوعات مهم در تئوری ها و سیاست های مدیریت تبدیل شده و نیروی انسانی انعطاف پذیر، مهم ترین عامل پاسخ گویی به تغییرات محیط بیرونی است. الگوهای انعطاف پذیری منابع انسانی، یکی از جنبه های مهم انعطاف پذیری سازمانی است که روی سازگاری کارکنان در ویژگی هایی مانند دانش، مهارت و رفتار با شرایط متغیر محیطی تمرکز دارد. در این راستا، پژوهش حاضر به دنبال بازشناسی عوامل موثر و نتایج حاصل از انعطاف پذیری منابع انسانی، بر اساس مطالعات کمی انجام شده است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف توسعه ای، از نظر نوع استفاده کاربردی و از نظر نوع دادهها کمی است. جامعه آماری پژوهش، مقاله های علمی پژوهشی و پایان نامه های پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی، در زمینه انعطاف پذیری منابع انسانی، از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۰ بود که از بین آن ها، ۳۸ سند با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند به عنوان نمونه وارد فراتحلیل شد. تحلیل پژوهش های منتخب با استفاده از نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، دو نوع عامل در ایجاد انعطاف پذیری نیروی انسانی موثر است: یک) عوامل سازمانی و دو) عوامل فردی. از بین پیشایندهای انعطاف پذیری منابع انسانی، به ترتیب متغیرهای سبک رهبری، آموزش رویکرد معناداری و اقدامات مدیریت منابع انسانی تعهدمحور، بیشترین اندازه اثر را داشتند. همچنین، از بین ره آوردهای انعطاف پذیری منابع انسانی، متغیرهای توسعه منابع انسانی، رفاه کارکنان و دوسوتوانی سازمانی، اندازه اثر بیشتری داشتند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، چارچوب مناسبی از پیشایندها و ره آوردهای انعطاف پذیری منابع انسانی ارائه شده است. شناخت و ایجاد انعطاف پذیری منابع انسانی، به عنوان قابلیت واکنش مناسب در برابر تغییرات محیطی، در کسب مزیت رقابتی و موفقیت سازمانی تاثیرگذار است. تحقق بهره مندی از منابع انسانی انعطاف پذیر، از طریق ابزارهایی همچون سبک رهبری، آموزش و اقدامات تعهدمحور امکان پذیر است که در اختیار مدیران قرار دارد و در کنار آن، مستلزم داشتن کارکنانی خلاق، نوآور، کمال گرا و منعطف در رفتار است.

انعطاف پذیری منابع انسانی, پیشایندها, پیامدها, فراتحلیل۷۹