مهدی عباسی سرمدی - استادیار دانشگاه خوارزمی
وحید معین - دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی تهران

در بحث ادله اثبات دعوا در امور مدنی فلسفه دادرسی مدنی کشف حقیقت است نه صرفا فصل خصومت، در همین راستا اسلام نیز اجرای حق و عدل را به دادرس تکلیف کرده و در این خصوص در این که دادرس در چه دعوایی به قضاوت نشسته است تفاوتی قائل نشده، زیرا ملاک عمل احقاق حق است. قانون گذار ما نیز با تغییراتی در قانون آیین دادرسی مدنی خواسته با عبور از نظریه سنتی انجام دادرسی به منظور فصل خصومت، هدف را به سمت کشف واقع تغییر دهد و با اعطای اختیارات به دادرس مدنی در کشف حقیقت، فصل خصومت را به عنوان آخرین راه حل برگزیند، چرا که فصل خصومت هدف دادرسی نیست بلکه اقتضای دادرسی است. در قانون گذاری های جدید به منظور کشف واقع، این تمایل دیده میشود که بر میزان اختیارات دادرس حقوقی، چنانکه در امور کیفری است بیفزایند و در این زمینه اعتماد بیشتری به دادرس داشته باشند. به همین جهت قواعد محدود کننده قدرت تشخیص دادرس در حال کاهش است به طوری که دیدگاه سنتی مبنی بر تفکیک بین دعاوی کیفری و حقوقی در امر اثبات تا حدود زیادی از بین رفته است.

ارزیابی دلیل, اختیارات دادرس, آیین دادرسی مدنی فراملی, کشف حقیقت, فصل خصومت