سجاد قنبری - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران
غلامحسین مرادی - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران
وحید نصیری - دانشجوی دکتری، گروه جنگل داری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

DOR: ۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۸۸۳.۱۳۹۷.۲۶.۳۵۵.۷۳.۳.۱۶۰۸.۱۶۰۶   تجزیه و تحلیل ساختار گونه های درختی، اطلاعات کاملی از ترکیب، اندازه و توزیع مکانی آن ها ارائه داده و به درک بسیاری از مسایل بوم شناختی و جنگل شناسی به منظور مدیریت بهینه بوم سازگان های جنگلی کمک می کند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی رویشگاه های با سابقه حفاظتی متفاوت (کلاله و وایقان با سابقه حفاظت طولانی مدت و کورن با سابقه حفاظت کوتاه مدت) از نظر ترکیب و ساختار درختان موجود در این توده ها بود. ابتدا ۹ هکتار (با قطعه نمونه های یک هکتاری) در سه رویشگاه به روش صددرصد آماربرداری شد. سپس، مشخصه های گونه، فاصله و آزیموت هر پایه، قطر برابر سینه و ارتفاع درختان اندازه گیری شدند. تعیین الگوی پراکنش درختان با استفاده از تابع K ریپلی انجام شد. بر اساس نتایج، ۱۴ گونه در سه منطقه مورد مطالعه مشاهده شدند. چهار گونه ممرز (۶۸ درصد)، کرب (هشت درصد)، سرخدار (هفت درصد) و اوری (۵/۲ درصد)، حدود ۸۸ درصد از تراکم درختان موجود در کل منطقه را تشکیل می دادند. مناطق کلاله و کورن به ترتیب بیشترین (۱۵/۲۹ متر مربع) و کمترین (۰/۲۶ متر مربع) رویه زمینی را به خود اختصاص دادند. رویشگاه های کلاله و وایقان، دامنه وسیعی از طبقه های قطری را در مقایسه با رویشگاه کورن داشتند. بررسی الگوی پراکنش با استفاده از تابع L نشان داد که به ­تقریب تمامی گونه ها در توده های مطالعه شده، پراکنش کپه ای داشته و فقط ممرز در رویشگاه کورن پراکنش تصادفی داشت، بنابراین پیشنهاد می شود که هر نوع دخالت با هدف اصلاح، احیا و غنی سازی توده های مورد مطالعه با رعایت درصد آمیختگی و حفظ الگوی پراکنش کپه ای گونه ها انجام شده و از جنگل کاری با گونه خالص خودداری شود تا هم تنوع زیستی و هم پایداری توده ها تضمین شود.

ارسباران, پراکنش کپه ای, تابع K ریپلی, ترکیب گونه ای