حسین میرزایی ندوشن - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
جعفر حسین زاده - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران
مهدی پورهاشمی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
شهین مهرپور - استادیار، دانشگاه آزاد قم، قم، ایران
مجتبی حمزه پور - مربی پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، ایران
زهرا آبروش - پژوهشگر، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

بلوط ایرانی (Quercus brantii) یکی از گونه های اصلی جنگل های‎ زاگرس است که از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. ارزیابی جوامع مختلف این گونه به‎منظور شناسایی پایه‎های برتر و تجزیه روند رشد در نهال های به دست آمده از این پایه ها از اهداف این پژوهش بود. از ۱۲ پایه سالم در یک جمعیت بلوط ایرانی واقع در استان لرستان بذرگیری شد و در قالب طرح آماری آشیانه ای با سه تکرار آزمون نتاج انجام شد. علاوه بر تجزیه بیومتریکی و ژنتیکی داده های به دست آمده از ویژگی های ریخت شناسی، روند تغییرات رفتارهای رویشی طی دو سال در بین خانواده های ناتنی مورد نظر بررسی شد. درختان مادری از نظر همه ویژگی‎های مورد مطالعه تفاوت معنی داری از خود نشان دادند. ضمن برتری مطلق نتاج یکی از پایه های مورد بررسی که از نظر بیشتر صفات فاصله زیادی با بقیه داشت، روند رشد در سال دوم در ۳۴۰ نهالی که از این ۱۲ خانواده مطالعه شد، مشابه روند رشد سال اول بود. ضمن اینکه، خانواده‎هایی که از نظر ارتفاع نهال، قطر یقه و تعداد برگ در سال اول رتبه های بالا را کسب کرده بودند، در سال دوم نرخ رشد بهتری داشتند. به‎عبارت دیگر، گزینش پایه های برتر بر اساس آزمون نتاج و در مرحله نونهالی می تواند به طور موثر مبنای انتخاب پایه های برتر برای استفاده در اهداف اصلاحی ازجمله تشکیل باغ بذر قرار گیرد. وراثت پذیری صفات مورد مطالعه در سال دوم رویش بین ۴۸/۰ تا ۹۹/۰ متغیر بود و همبستگی بیشتر صفات در سال دوم تقویت شد.

آزمون نتاج, بلوط, رشد, ویژگی های نهال