مصطفی خوشنویس - مربی پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مریم تیموری - مربی پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور، تهران، ایران
محمدحسین صادق زاده حلاج - کارشناس پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور، تهران، ایران
محمد متینی زاده - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، تهران، ایران
انوشیروان شیروانی - استادیار، گروه جنگل داری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

جنس ارس (Juniperus) در ایران از نظر گستره پراکنش پس از بنه رتبه دوم را در میان گونه‎های درختی به خود اختصاص می ­دهد. وسعت رویشگاه ­های ارس به دلیل زاد­آوری طبیعی محدود آن در حال کاهش است، بنابراین احیای رویشگاه­ های آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، اثر فنوتیپ پایه مادری و دوره آبیاری بر زنده ­مانی و مشخصه های رویشی نهال های ارس در ایستگاه سیراچال به مدت چهار سال مطالعه شد. بیست نهال تولید شده از سه گروه از درختان با فنوتیپ پایه مادری A (تنه صاف)، B (تنه خمیده) و C (توان بذردهی زیاد) در قالب بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده در سه تکرار در سال ۱۳۸۹ کاشته شدند. تیمار آبیاری نهال­ ها در چهار سطح شاهد (بدون آبیاری)، ۱۵ روز یک بار (۶ نوبت در سال)، ۳۰ روز یک بار (سه نوبت در سال) و ۴۵ روز یک بار (دو نوبت در سال) در سال اول پس از کاشت اعمال شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در سال اول، تاثیر تیمار آبیاری بر متغیرهای رویش جاری قطر، ارتفاع و سطح تاج و تیمار فنوتیپ پایه مادری فقط بر رویش جاری قطر معنی دار بود. در سال دوم نیز فقط اثر فنوتیپ پایه مادری برسطح تاج معنی­ دار بود. در مجموع پس از گذشت چهار سال، فقط اثر تیمار آبیاری بر سطح تاج معنی­ دار بود. یافته­ ها نشان داد که یک نوبت آبیاری در زمان کاشت به عنوان یک ضرورت مهم در استقرار نهال­ های ارس است و در احیای رویشگاه ­ها باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به نتایج به نظر می­ رسد، نوع درخت مادری نیز در احیای رویشگاه تاثیرگذار بوده و انتخاب بذر از درختان گروه C می­ تواند در موفقیت برنامه احیای رویشگاه­ سیراچال موثر باشد.

استقرار, پایش رشد, رویش جاری قطر, زنده مانی