جمشید مختاری - دانشجوی دکتری جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
علی سلطانی - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
مسعود طبری کوچکسرایی - استاد، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
سیداحسان ساداتی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

در دهه­ های اخیر صنوبرکاری در شمال ایران به منظور زراعت چوب­ تا سطح ۵۰ هزار هکتار توسعه یافته و صنوبر دلتوئیدس (Populus deltoides Bartre. ex Marsh. ۷۷/۵۱) یکی از گونه ­های غیربومی تند­رشد کاشته شده در این اراضی است. این پژوهش با هدف انتخاب بسترهای مناسب ­تر این گونه برای افزایش رشد و تولید چوب انجام شد. در اراضی جلگه­ ای شهرستان نور، سه عرصه جنگل­ کاری­ ۲۰ ساله این گونه با بافت خاک سیلتی- رسی- ­لومی، سیلتی- ­لومی و لومی انتخاب شدند. اندازه­ گیری ها در قطعه نمونه های ۴۰۰ متر مربعی با چهار تکرار انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ­های کمی و کیفی درختان، تفاوت معنی ­داری را بین عرصه ­هایی که دارای بافت­ های مختلف خاک بودند، نشان داد. درختان در بافت لوم، بیشترین رویش ارتفاعی سالانه (۱/۲۷ متر)، بیشترین حجم درخت متوسط (۰/۹۵۶ متر مکعب)، بیشترین متوسط قطر (۲۹/۰۱ سانتی ­متر)، بیشترین رویه زمینی در هکتار (۳۲/۵۹ متر مربع) و بیشترین حجم در هکتار (۴۴۳ متر مکعب) را داشتند. متوسط ارتفاع درختان در خاک سیلتی- لومی (۲۴/۴۷ متر) اختلاف معنی­ داری با ارتفاع در خاک سیلتی- رسی- لومی داشت. رویش قطری و رویه زمینی درختان صنوبر در خاک دارای بافت سیلتی- رسی- لومی نسبت به خاک سیلتی- لومی بیشتر بود. خاک لومی شرایط بهتری را برای رشد و تولید درختان صنوبر فراهم کرده بود. پیشنهاد می شود به منظور شناخت اولیه از وضعیت رویشگاه و انتخاب کلن و برنامه­ ریزی اجرای عملیات اصلاحی، حتما پیش از کاشت، آزمایش خاک انجام شود تا موفقیت صنوبرکاری تضمین و سرمایه­ گذاری در این راستا با خطر کمتری مواجه شود.

رویش, زراعت چوب, صنوبر