محمدحسین صادق زاده حلاج - دانشجوی دکتری جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
داوود آزادفر - دانشیار، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین میرزایی ندوشن - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محمدحسین ارزانش - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
مسعود توحیدفر - دانشیار پژوهش، گروه مهندسی بیوتکنولوژی، دانشکده مهندسی انرژی و فناوری های نوین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

این پژوهش با هدف بررسی نقش سایه در تعدیل عوارض ناشی از تنش خشکی بر فیزیولوژی نونهال های بنه (Pistacia atlantica Desf.) در تابستان ۱۳۹۵ و در ایستگاه تحقیقات البرز کرج انجام شد. نونهال های بنه در شرایط تیمارهای تنش خشکی (در سه سطح فاقد تنش، تنش متوسط و تنش شدید) و سایبان مصنوعی (در سه سطح فاقد سایه، سایه کم و سایه متوسط) در قالب طرح کرت‎های خردشده با پایه بلوک‎های کامل تصادفی قرار گرفتند. پس از گذشت یک ماه، مشخصه های فیزیولوژی برگ شامل محتوای نسبی آب، محتوای قندهای محلول و پرولین، غلظت رنگیزه های گیاهی، فعالیت آنزیم کاتالاز و نرخ نشت الکترولیت اندازه گیری شدند. تنش خشکی باعث کاهش شدید محتوای نسبی آب و غلظت کلروفیل کل، a و b برگ شد. در مقابل، سایه با تعدیل تنش خشکی، مقدار مشخصه های مذکور را به طور معنی داری افزایش داد. تنش خشکی باعث تحریک مکانسیم های مقاومت در نونهال های بنه شد و محتوای پرولین، کاروتنوئید و فعالیت آنزیم کاتالاز افزایش معنی داری پیدا کردند، اما سایه باعث کاهش معنی دار این مشخصه ها و همچنین نسبت کلروفیل a/b شد. برهمکنش سایه و تنش خشکی بر مشخصه های کلروفیل a و فعالیت آنزیم کاتالاز معنی دار بود و تیمارهای تنش خشکی پاسخ های متفاوتی به سایه نشان دادند. به طور کلی، نتایج این پژوهش حاکی از نقش مثبت سایه در تعدیل تنش خشکی بر نونهال های بنه بود.

اسمولیت ها, تنش فتواکسیداتیو, رنگیزه ها, کلروفیل