فرهاد اسدی - دانشیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
فتحعلی نوری - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
برزو یوسفی - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه

برای ارزیابی مقدار تولید چوب صنوبر در صنوبرکاری­های سنتی، محاسبه رویش سالانه این درختان ضروری است. در این پژوهش هشت توده صنوبرکاری از گونه Populus nigraدر مناطق مختلف حاشیه رودخانه های استان کرمانشاه انتخاب شدند. صدودو قطعه نمونه با مساحت متغیر به­صورت منظم- تصادفی تعیین شد و اندازه گیری­ صفات رویشی قطر و ارتفاع در آنها انجام شد. داده ­های به­ دست آمده با روش آماری تجزیه واریانس یک­طرفه مورد بررسی و مقایسه میانگین­ ها قرار گرفتند. ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک توده­ ها نیز اندازه گیری شد. بررسی همبستگی متغیرهای خاک نیز با استفاده از تجزیه به­ مولفه­ های اصلی انجام شد. نتایج نشان داد که ازنظر رویش حجمی، توده شماره شش با ۳۸ مترمکعب در سال و در هکتار بهترین عملکرد و توده شماره چهار با ۱۰/۳ مترمکعب در سال و در هکتار کمترین رویش را داشتند. تفاوت در مقادیر رویش قطری و ارتفاعی توده ­ها نیز مشاهده شد. با بررسی ویژگی های خاک توده ها مشخص شد که گرچه ارتباط معنی­ داری بین رویش و ویژگی های خاک وجود ندارد، اما براساس نتایج به­ دست­ آمده از تجزیه به مولفه­ های اصلی، تفاوت معنی­ داری بین آنها مشاهده می­شود. برای مثال از یک­سو با کاهش مقادیر EC و و از سوی دیگر با افزایش مقادیر رس، ازت و کربن آلی شرایط رویش بهتر شده است. همچنین به­ دلیل فقدان تنوع ژنتیکی بین درختان مورد مطالعه، تاثیر عمیق­تر روش­های کاشت و داشت (عملیات مدیریتی) در تولید چوب صنوبر نسبت به مولفه­ های ژنتیکی و ادافیکی مشخص شد.

توده های صنوبر, تنوع رویشی, تولید چوب, کرمانشاه