مریم پاکدامن نائینی - مدرس علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
آتنا بهمن آبادی - دانشجوی کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
مریم ترابی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
زهرا خدیر - دانشجوی کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
مرضیه مرشدی - دانشجوی کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

طی دهه های گذشته. تغییرات عمده ای در زمینه فرهنگی و اجتماعی در ایران رخ داد که ماحصل این تغییرات، حضور گسترده زنان در عرصه های مختلف اجتماعی دوشا دوش مردان بوده است. در این دوره با تغییر نگرش جامعه نسبت به زنان، آنها توانستند در کنار نقش مادری و همسری، هویت اجتماعی خود را نیز توسعه دهند. حضور اجتماعی زنان در این عرصه محدود به تشکل های سیاسی و اجتماعی نبوده و حوزه های فرهنگی نیز از این حضور بهره برده اند. در این میاه حوزه نشر نیز از این تغییرات مستثنی نبوده است و در سال های گذشته شاهد حضور پر رونق زنان در عرصه های مختلف نشر بوده ایم اما از آنجا که این مهم از نگاه پژوهشگران تاکنون مورد ارزیابی قرار نگرفته بود. مقاله حاضر قصد دارد با بررسی منابع مرتبط با نقش مادر در آثار پدیدآورندگان زن ایرانی طی سال های ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۱ شمسی حضور بانوان کشور را در عرصه نشر تدقیق نماید. این پژوهش از نوع پیمایشی است که در آن پژوهشگران با استفاده از رویکرد کمی_کیفی به جمع آوری داده ها و تحلیل آن ها پرداخته اند. جامعه پژوهش حاضر کلیه آثار منتشره توسط بانوان در بانک اطلاعات کتاب کشور بوده است. این بانک اطلاعاتی توسط خانه کتاب و ادبیات زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روزآمد میشود. یافته های این پژوهش نشان داد در بازه سال های ۱۳۵۷-۱۴۰۱ تعداد ۳۵۸۹ اثر توسط زنان پدیدآور ایرانی با محوریت "مادر" منتشر شده است. البته این آمار بی شک در سال های نخستانقلاب اسلامی نمیتواند دقیق باشد چرا که به نظر میرسد شرایط حساس اجتماعی آن دوران بر این فعالیت سازمان های فرهنگی سایه انداخته است. توزیع فراوانی این میزان در سال های مختلف نشان دهنده افزایش روند تدوین آثار با محوریت مادر توسط زنان پدیدآور، طی ۴۵ سال گذشته است. از سوی دیگر نتایج پژوهش حاکی از آن است که میزان فعالیت زنان پدیداور ایرانی با موضوع مادر حدود ۱% از کل آثار منتشره زنان پدیدآور ایرانی را پوشش میدهد. در پایان پژوهشگران ضمن ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی عوامل سیاسی، اجتماعی تاثیر گذار در حضور زنان پدیدآور را طی چهار دهه گذشته مورد بررسی قرار دادند. تحولات فوق در دیدگاه زنان پدیدآور ایرانی تاثیرات بسیاری داشته است که این تاثیرات در آثار منتشره آنها منعکس شده است.

مادر، مادرانگی، زن شاغل، پدیدآور