سیدمرتضی مرتضوی جهرمی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز
علی اصغر پهلوان پور فرد - کارشناس ارشد پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز

درختچه هوهوبا (Simmondsia chinensis (Link) C. K. Schneid.) یکی از گیاهان بسیار مقاوم به خشکی و مولد دانه ها ی حاوی ۵۰ درصد روغن یا موم مایع (Liquid wax) است که در صنایع داروسازی، مواد و لوازم آرایشی و بهداشتی، تولید روغن خوراکی و غیره مصرف می شود و توانمندی فراوانی دارد. به منظور بررسی موفقیت ازدیاد رویشی برای تولید نهال های همگن و مقایسه با نهال های بذری، تعدادی قلمه ریشه دار شده یکساله همراه با نهالهای بذری همسال در اسفند ۱۳۸۵ در جهرم کاشته شدند و درصد زنده مانی و شاخص های مختلف رشد از قبیل ارتفاع، قطر تاج، تعداد شاخه ها و مقدار تولید بذر در طول پنج سال اندازه گیری و یادداشت برداری شده و داده ها توسط نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. درصد زنده مانی نهال های حاصل از قلمه های ریشه دار (قلمه رست) و نهالهای بذری (دانه رست) در پنج سالگی به ترتیب ۹۰ و ۸۲ درصد بود. البته در مقایسه میانگین ها به روش دانکن (پنج درصد)، ارتفاع و قطر تاج نهالهای نر و ماده دانه رست به طور معنی داری از نهالهای قلمه رست بیشتر بود. همچنین میانگین تعداد شاخه های اصلی نهالهای ماده دانه رست نسبت به نهال های قلمه رست (نر و ماده) به صورت معنی داری افزایش نشان داد، اما میانگین تعداد بذر در هر پایه از درختچه های قلمه رست به صورت معنی داری (پنج درصد) بیش از درختچه های دانه رست بود. به طورکلی از نظر مقاومت به سرما تفاوت معنی داری بین نهال های دانه رست و قلمه رست مشاهده نشد. بنابراین توصیه می شود در احداث باغ هوهوبا به منظور تولید بذر، در کشت آبی و باغبانی از نهالهای قلمه رست و یا ریزازدیادی شده و در توسعه فضای سبز در مناطق خشک، از نهالهای دانه رست استفاده شود.

دانه رست, قلمه رست, ریزازدیادی, زنده مانی, ارتفاع, قطر تاج, تعداد شاخه ها