محمود دستمالچی - عضو هیات علمی، بخش تحقیقات جنگل، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران
سیروس قیسی
خسرو ثاقب طالبی - عضو هیات علمی، بخش تحقیقات جنگل، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

مقاله حاضر نتایج چهار طرح تحقیقاتی سازگاری و دو طرح تحقیقاتی پیشاهنگ اجرا شده با ۲۲ گونه و پروونانس پهن برگ و سوزنی برگ را در استان آذربایجان غربی (ارومیه، خوی و ماکو) ارائه می نماید. مناطق مورد مطالعه از نظر اقلیمی در طبقه بندی نقاط نیمه خشک با زمستان های خیلی سرد قرار می گیرند. تعداد روزهای یخبندان در سال بین ۹۷ تا ۱۱۵ روز و دوره خشکی تابستانه بین ۱۱۱ تا ۱۳۲ روز به طول می انجامد. خاک مناطق مورد مطالعه آهکی، شور و قلیایی است. نتایج این بررسی نشان می دهند که در طرح های سازگاری:  - منطقه قیه لو ارومیه "گونه های داغداغان، زبان گنجشک پاکستان، اقاقیا، سنجد و کاج بروسیا از درصد زنده مانی و رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردارند. آیلان نیز در این منطقه موفق بوده است. - در منطقه  پیله ور خوی دو گونه سنجد و ارغوان بیشترین سازگاری را نشان داده و استقرار و سازگاری داغداغان، اقاقیا و آیلان نیز قابل قبول بوده است. - موفقیت گونه های مورد آزمایش در منطقه ماکو نسبت به دو منطقه دیگر کمتر بوده، گونه های گلابی، سنجد، اقاقیا و زبان گنجشک نتایج بهتری نسبت به سایر گونه ها نشان داده اند. نتایج طرح های پیشاهنگ بیانگر این مطلب هستند که: - در ارومیه چهار گونه سنجد، زبان گنجشک پاکستان، اقاقیا و گونه دیگر زبان گنجشک (Fraxinus rotundifolia) انطباق خود را دوباره با محیط نشان داده ولیکن به علت بارش برف سنگین در سال ۱۳۶۱ از رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردار نبوده اند. - استقرار و رشد ارتفاعی گونه های مورد مطالعه در پیله ور خوی مطلوب نبوده و تصور می شود که این مساله به دلیل انتقال نهال ها به صورت ریشه باز در هنگام کاشت بوده است. در جنگل کاری در مناطق نیمه خشک توجه به اهدافی از جمله ایجاد فضای سبز، توسعه سطوح جنگلی، حفاظت خاک و استفاده از محصولات فرعی مانند میوه، صمغ و اسانس در کنار تولید چوب امری بایسته است.

آزمایش سازگاری, پیشاهنگ, پهن برگ, سوزنی برگ, درصد زنده مانی, رشد ارتفاعی, آذربایجان غربی