عاطفه شهبازی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
سیدحمید متین خواه - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
حسین بشری - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

وقایعی که به صورت ادواری در زندگی موجود زنده رخ می دهند، در مطالعه پدیده شناسی بررسی می شوند. دانستن رویدادهای پدیده شناختی برای بسیاری از مطالعات و بررسی ها از جمله اجرای طرحهای جنگل داری و تیپ بندی در جنگل شناسی، تجدیدحیات طبیعی، تنظیم برنامه های چرای دام، انتخاب گونه در احداث پارک و آرایش باغ اهمیت دارد. مشکلات عمده تغییرات اقلیمی در جهان موجب توجه روزافزون به پدیده شناسی و توسعه مطالعات در این زمینه شده است. براساس منابع موجود، دو روش اصلی ثبت رویدادهای پدیده شناسی شامل روش توصیفی و روش سنجش از دوری وجود دارد. در این مقاله محاسن و معایب این روشها بررسی و همچنین کارایی روش نوین کمی براساس تغییرات رنگ برگها و میوه ها با استفاده از یک مطالعه موردی بر روی گونه زیتون (Olea europaea L.) مورد بررسی قرار گرفت. در روش پیشنهادی، عکس برداری از اجزای گیاهی (برگ و میوه) در طول فواصل زمانی حداقل هر دو هفته یک بار صورت گرفت. با استفاده از نرم افزار فتوشاپ، رنگ اجزای گیاهی یکنواخت شده و سپس رقم کانال رنگی آنها تعیین گردید. سپس درصد هر یک از کانال های رنگ تعیین شد و نمودار آنها در طول زمان مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجه اجرای این روش، تعیین زمان دقیق تحولات گیاهی را در پی داشت. از طریق تحلیل عکسهای سری زمانی اجزای گیاهی، تغییرات رنگ برگ و میوه تعیین می شود، بنابراین می توان تغییرات پدیده شناسی را به صورت کمی بررسی نمود. کمی سازی رنگ و تغییرات آن با کانال های رنگی قرمز- آبی- سبز (RGB) در وقایع پدیده شناسی، ضمن تسهیل بیان این خصوصیت کیفی، امکان تبادل نتایج حاصل از تحقیق را به صورت کمی فراهم می نماید. در روش توصیفی که متداولترین روش ثبت پدیده شناسی است، نظریات مشاهده گر تا حد زیادی می تواند سبب بروز خطاهایی در زمان مشاهده و ثبت مراحل گردد. روش سنجش از دوری برای پایش شرایط محیطی در سطح وسیع و پایش واکنش پوشش گیاهی به تغییرات اقلیمی جهانی مناسب است، ولی در حال حاضر برای مطالعه در سطوح کوچک مناسب نیست. روش کمی نوین اشاره شده، علاوه بر تعیین زمان دقیق هر یک از مراحل پدیده شناسی، می تواند در سایر حوزه های علوم از جمله خاک شناسی، زمین شناسی، باغبانی و غیره نیز بکار رود.

پدیده شناسی, ثبت کیفی, ثبت کمی, سیستم RGB