اسماعیل خسروپور - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی
مازیار حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
وحید اعتماد - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محمدرضا مروی مهاجر - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

گونه انجیلی جزء گونه های اندمیک جنگلهای هیرکانی محسوب شده و به طور طبیعی در جنگلهای شمال ایران می روید. زادآوری این گونه با روش جنسی به ندرت در سطح جنگل دیده می شود و به طور معمول به صورت غیرجنسی و به کمک پاجوش مشاهده می گردد. با هدف بررسی تاثیر ارتفاع از سطح دریا بر زادآوری غیرجنسی از طریق پاجوش، تعیین بهترین طبقه ارتفاعی از سطح دریا از لحاظ زادآوری غیرجنسی و همچنین تعیین وضعیت پاجوش های تولید شده به تفکیک قطر برابرسینه کمتر از ۵ سانتی متر و بیشتر از ۵ سانتی متر در طبقات مختلف ارتفاعی از سطح دریا، بخش های پاتم و نم خانه جنگل آموزشی- پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران (جنگل خیرود) برای این مطالعه انتخاب شد. جنگل مورد مطالعه به سه طبقه ارتفاعی کمتر از ۴۰۰، ۴۰۰ تا ۸۰۰ و ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متر بالاتر از سطح دریا تقسیم بندی و آماربرداری در هر بخش به روش تصادفی در مکان استقرار این گونه انجام و تعداد ۹۰ قطعه نمونه ۱۰ آری برداشت شد. پاجوش ها به دو طبقه با قطر کمتر از ۵ سانتی متر و بیشتر از ۵ سانتی متر تفکیک و تعداد آنها برداشت گردید. برای مقایسه میانگین تعداد پاجوش در طبقات ارتفاع از سطح دریا از آزمون دانکن و تجزیه واریانس یک عامله و فاکتوریل با دو متغیر (سطح اطمینان ۹۵ درصد) استفاده شد. نتایج آزمون فاکتوریل برای مشخصه ارتفاع از سطح دریا معنی دار و برای شیب و اثر متقابل شیب و ارتفاع معنی دار نبود. درختان انجیلی واقع در طبقه ارتفاعی کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا دارای بیشترین متوسط تعداد پاجوش با ۳/۱۰ پاجوش بودند. متوسط تعداد پاجوش تولید شده در طبقات ارتفاعی ۴۰۰ تا ۸۰۰ و ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متر به ترتیب ۳/۸ و ۶ پاجوش به ازای هر پایه بود. متوسط تعداد پاجوش با قطر کمتر از ۵ سانتی متر در طبقات ارتفاعی یادشده به ترتیب ۹/۷، ۵ و ۵/۲ پاجوش به ازای هر پایه انجیلی و متوسط تعداد پاجوش با قطر بیش از ۵ سانتی متر در طبقات ارتفاعی یادشده به ترتیب ۵/۲، ۲/۳ و ۵/۳ پاجوش به ازای هر پایه انجیلی بود. متوسط تعداد پاجوش های با قطر کمتر از ۵ سانتی متر و تعداد کل پاجوش های تولیدی با افزایش ارتفاع رابطه عکس داشتند. نتایج آزمون تجزیه واریانس نشان دهنده معنی دار بودن اختلاف تعداد کل پاجوش ها و متوسط تعداد پاجوش ها در طبقات قطری کمتر و بیشتر از ۵ سانتی متر برای طبقه های مختلف ارتفاع از سطح دریا بود. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که ارتفاع از سطح دریا یکی از عوامل موثر بر میزان زادآوری غیرجنسی گونه انجیلی است. بنابراین پیشنهاد می گردد که عملیات پرورشی بیشتر در طبقه ارتفاعی پائین تر از ۴۰۰ متر از سطح دریا متمرکز شود.

انجیلی, جنگل خیرود, زادآوری غیرجنسی, پاجوش, طبقات ارتفاع از سطح دریا