مسعود طبری - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
محمدعلی شیرزاد - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
ابراهیم خسروجردی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
هادی درودی - دانشجوی دکتری جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

تحقیق حاضر به منظور تعیین اثر سن انتقال نهال ارس (Juniperus excelsa) و نوع بستر خاک بر رشد و استقرار اولیه این گونه در شرایط دیم در تپه های جنوب مشهد اجرا شد. برای این منظور، با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در ۳ تکرار، ۵۴۰ اصله نهال ارس با تیمارهای سن انتقال نهال (۲ ساله و ۳ ساله) و نوع خاک (۳/۱ خاک طبیعی + ۳/۲ خاک زراعی، ۳/۲ خاک طبیعی + ۳/۱ خاک زراعی و خاک طبیعی) کاشته شدند. نتایج در پایان دومین فصل رویش نشان داد که سن انتقال نهال، صفات رویش قطری یقه، رویش قطری تاج و زنده مانی را تغییر نداد، اما بر رویش ارتفاعی اثر گذاشت. بستر خاک و اثر همزمان سن انتقال نهال و نوع بستر خاک بر روی هیچ یک از صفات یادشده اثر معنی داری نداشت. با توجه به هزینه های اصلاح خاک و عدم تاثیر معنی دار آن بر رشد و استقرار نهالهای ارس، تغییر بستر خاک برای توسعه جنگل کاری با این گونه در چنین مناطقی توصیه نمی شود. همچنین نظر به عدم تفاوت معنی دار آماری در رشد و استقرار نهالهای کاشته شده دو و سه ساله این گونه در عرصه جنگل کاری، برای کاهش هزینه های اضافی در نهالستان، بهتر است از نهالهای پرورش یافته دو ساله (به جای سه ساله) برای انتقال به عرصه جنگل کاری استفاده شود.

ارس, جنگل کاری, خاک, دیم, رشد, زنده مانی