رضا اخوان - Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
خسرو ثاقب طالبی - Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
مجید حسنی - Senior research expert., Research Institute of Forests and Rangelands
پژمان پرهیزکار - Senior research expert., Research Institute of Forests and Rangelands

یکی از آشکارترین جنبه های ساختار یک توده جنگلی، الگوی مکانی یا نحوه توزیع درختان در آن است. تعیین الگوی مکانی درختان در هر مرحله تحولی، پویایی (dynamic) جنگل را در طول زمان نشان داده و می تواند اطلاعات مفیدی در مورد فرایندهای طبیعی به ویژه در جنگلهای ناهمسال در اختیار قرار دهد. به این منظور سه قطعه یک هکتاری به ابعاد ۱۰۰×۱۰۰ متر در سه مرحله تحولی اولیه (initial)، بلوغ (اوج؛ optimal) و پوسیدگی (تخریب؛ decay) در یک جنگل طبیعی دست نخورده راش در منطقه کلاردشت انتخاب شد. سپس در داخل این قطعات، مختصات کلیه درختان قطورتر از ۵/۷ سانتی متر به روش فاصله- آزیموت تعیین گردید و در نهایت الگوی مکانی درختان با استفاده از تابع K رایپلی تجزیه و تحلیل شد. نتایج این بررسی نشان داد که در حالی که تعداد درختان از مرحله اولیه تا پوسیدگی رو به کاهش می گذارد، الگوی پراکنش درختان در مراحل اولیه، بلوغ و پوسیدگی به ترتیب خوشه ای شدید، تصادفی و خوشه ای ضعیف است. نتایج این تحقیق، کاربرد آمار مکانی را در بررسی الگوی مکانی درختان نشان می دهد. عقیده بر این است که مدیران جنگل برای آگاهی از فرایندهای طبیعی در جنگل، به چنین اطلاعاتی از توده های دست نخورده به عنوان یک کلید راهنما برای مدیریت بهتر جنگلها احتیاج دارند تا همگام با طبیعت در سایر توده های تحت مدیریت عمل کنند و به مدیریت پایدار اکوسیستم های طبیعی بپردازند.

development stages, Ripley's K- function, Spatial pattern, untouched stand, beech