محمدباقر خدایی - اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
منوچهر امانی - اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

توسعه و احیا از محورهای عمده در برنامه جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور می باشندکه با تولید نهال استاندارد تحقق می یابد.با توجه به اهمیت این جنگلها،جنگلکاری تولیدی و به تبع آن تولید نهال در عرصه نهالستان  از نظر گونه و مشخصات کمی وکیفی جایگاه ویژه ای در این برنامه خواهد داشت. در این مطالعه آمار و اطلاعات نهالهای تولید شده با گونه های مختلف و با تکیه بر ۱۰ گونه با ارزش پهن برگ بومی در ۲۱ نهالستان شمال طی یک دوره پنج ساله (از سه ماهه دوم۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱) مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار گرفت. در طی دوره مطالعه ۵۶ گونه شامل ۳۱ گونه پهن برگ و ۲۵ گونه سوزنی برگ تولید شده وتولید متوسط سالیانه حدود ۳۰ میلیون اصله نهال می باشد. سهم پهن برگان از کل نهالهای تولیدی۶۹% و سهم سوزنی برگان ۳۱% و از کل نهالهای پهن برگ تولیدی۹۵% بومی و ۵%غیر بومی هستند. از مجموع نهالهای سوزنی برگ تولیدی ۸۴% غیر بومیو ۱۶%بومی هستند. بر اساس این پژوهش،۴ گونه مهم افرا،توسکا،زبان گنجشک و بلند مازو (از پهن برگان با کیفیت بسیار خوب که مصارف بسیار زیاد و اغلب بسیار گسترده ای دارد و از آن به صورت چوب تراش یا روکش سازی استفاده می شود) کهبیش از ۵۰ درصد کل تولید نهالستانها را به خود اختصاص داده اند. در میان گونه های مذکور،افرا و توسکا در مقایسه با کل گونه های تولید شده بیشترین سهم را دارند. نتایج بررسیهایاقتصادی در مورد بهای چوبهای تولیدی برای گونه های مذکور نشان می دهد کهافرا از بالاترین جایگاه اقتصادیبرخوردار بوده و سه گونه دیگر به ترتیب شامل توسکا،زبان گنجشک و بلند مازوپس از آن قرار می گیرند.

جنگلهای خزر, پهن برگان با ارزش, نهالستان, تولیدنهال, گونه بومی