سید ابراهیم صادقی - بخش تحقیقات حمایت و حفاظت، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران
منصور صالحی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، رشت، ایران
حسین عسکری - بخش تحقیقات حمایت و حفاظت، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

مدیریت کنترل تلفیقی آفات (Integrated pest management) مستلزم شناخت کمی و کیفی اکوسیستم می باشد. شناخت کمی و تنوع گیاهی و جانوری (Biodiversity) از طریق بررسی های فونستیک (Faunestic) و فلورستیک (Florestic) قابل حصول است. شناخت کیفی اکوسیستم، کشف روابط موجود و حاکم میان عوامل زنده (Biotic factors) و بررسی تاثیر عوامل غیرزنده محیطی (Abiotic factors) در تغییرات جمعیت اعضای زنده اکوسیستم بخش دیگری از اطلاعات لازم برای تدوین برنامه کنترل را فراهم خواهد نمود. مطالعه روش ها و شیوه های گوناگون و مرسوم برای کنترل آن دسته از عواملی که خسارت آنها زیادتر از سطح زبان اقتصادی تعیین شده و آفت محسوب می گردند، از دیگر نیازهای مدیریت کنترل تلفیقی آفات به شمار می رود. در این برنامه شیوه های کنترل در برنامه عملی و اجرایی قابل توصیه است که ضمن کاهش جمعیت آفات و رساندن خسارات به زیر سطح زیان اقتصادی در مقایسه با سایر روش ها، کمترین عارضه نامطلوب زیست محیطی را دارا بوده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشد. برنامه مدیریت کنترل تلفیقی آفات صنوبر در استان های شمالی کشور مبتنی بر تحقیقات و بررسی هایی است که روی گونه ها و کلن های مختلف صنوبر به عمل آمده است. در نتیجه این بررسی ها بخشی از فون بندپایان صنوبر که بالغ بر ۲۰۰ گونه است در  این منطقه جمع آوری و شناسایی شده است. به علاوه، مهمترین آفات صنوبر در این منطقه مشخص شده اند. پروانه گال زای صنوبر و پروانه زنبورد مانند، کرم سفید ریشه و پروانه کرم جگری به عنوان آفات چوب خوار Melolontha، Paranthrance tabaniformis Rott، Cossus cossus Melolontha سنک صنوبر Monosteria unicostata، شته ساقه صنوبر Pterocomma populnea، به عنوان آفت مکنده و سوسک برگ خوار صنوبر Melesoma populi L. و گونه های پروانه ای Amorpha populis و Dicranura= (Cerura) Vinula و Nycteola asiatica و Gypsonema aceriana از برگ خواران مهم صنوبر در این منطقه تعیین شده اند. زیست شناسی و چرخه زندگی، رفتار تغذیه ای و تغییرات فصلی انبوهی جمعیت برخی از آفات مهم صنوبر نظیر Paranthrance tabaniformis Rott، پروانه توری تبریزی  Nycteola asiatica و شته ساقه صنوبر (Kalt) populeum Pterocomma و زنبور برگ خوار صنوبر Steraunematus compressicornis در استان های گیلان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفته اند. گونه هایی از دشمنان طبیعی آفات صنوبر متعلق به خانواده های Chrysopidae و Miridae و Coccinellidae، Anthocoridae در منطقه شناسایی شده و کارآیی برخی از آن ها نظیر کفشدوزک کروی Oenopia conglobate L. و بال توری سبز Chrysoperla carnea روی سنک صنوبر و شته های صنوبر بررسی شده اند. این بررسی ها زمینه های استفاده عملی و کاربردی و یا از آن ها به عنوان ابزارهای کنترل بیولوژیک در تلفیق با سایر روش های کنترل فراهم نموده است. بررسی های صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده در زمینه شناسایی گونه ها و کلن های مقاوم صنوبر در برابر آفات اقتصادی و مهم نظیر Paranthrance tabaniformis Rott در استان گیلان، حاکی از وجود درجات مختلفی از حساسیت تا مقاومت گونه ها و کلن های مختلف صنوبر در برابر این آفات می باشند. با توجه به مجموعه اطلاعات موجود که از طریق بررسی منابع، ارتباط با سازمان های اجرایی و نتایج چندین طرح تحقیقاتی که در زمینه آفات و بیماری های صنوبر در استان های مختلف کشور از جمله استان های گیلان و مازندران به عمل آمده، در این مقاله با مرور فون بندپایان صنوبر و آفات مهم آن در استان های شمالی کشور به معرفی اجمالی پاره ای از خصوصیات مهم بیولوژیک آفات مهم صنوبر در شمال کشور پرداخته می شود و در پایان دستورالعمل و برنامه ای عملی برای کنترل آفات مهم صنوبر که خسارت آن ها بیشتر از سطح زیان اقتصادی برآورد می شود، ارایه می گردد.

آفت, صنوبر, مدیریت کنترل تلفیقی