رفعت اله قاسمی - Member of scientific board, Research Institute of Forests and Rangelands.
عادل جلیلی - Member of scientific board, Research Institute of Forests and Rangelands.
علیرضا رحمتی - Member of scientific board, Research Institute of Forests and Rangelands.
مسلم اکبری نیا - Member of Scientific board,Tarbiatmodares university.

نخستین گام در طراحی و اجرای طرحهای تحقیقاتی در اختیار داشتن اطلاعات اولیه و زیربنایی است. کسب اطلاعات از مشخصه های رویشی ارقام مختلف صنوبر در مرحله نونهالی و نهالی در عرصه خزانه می تواند بسیاری از نیازهای علمی محققان و کارشناسان صنوبر را جهت اجرای طرحهای مختلف و نیز اداره بهینه خزانه های تحقیقاتی فراهم نماید. در این بررسی مشخصه های رویشی تعداد ۲۴ کلن از انواع مختلف صنوبر در مرحله خزانه در طول فصل رویش سال ۱۳۷۷ در مرکز تحقیقات البرز کرج مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این مورد متغیرهای قطر، ارتفاع، تولید بیوماس، خصوصیات برگ شامل سطح برگ،وزن تر برگ، وزن خشک برگ، ضخامت برگ، مقاومت برگ به پارگی و نیز میزان تجزیه پذیری برگ کلن ها مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفتند. در مجموع تعداد ۱۲ متغیر مختلف اندازه گیری شد و بعد با استفاده از اطلاعات این متغیرها تعداد ۸ متغیر دیگر نیز محاسبه شد. داده های حاصل از این اندازه گیری و محاسبات، در مجموع به تعداد ۲۰ متغیر در قالب طرح آماری آنالیز ترکیبات اصلی (PCA) و با استفاده از نرم افزار Minitab ۸/۲ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و بر این اساس کلن های مورد مطالعه رسته بندی (Ordination ) گردیدند تا صنوبرهایی که رفتار و عملکرد مشابهی را در رابطه با مجموع متغیرهای اندازه گیری شده از خود بروز داده اند مشخص شوند. همچنین مجموعه متغیرهای اندازه گیری شده رسته بندی شدند تا متغیرهای که نقش موثر و مشابهی در تفکیک گروههای مختلف صنوبر داشته اند تعیین گردند. نتایج حاصل از ایین بررسیها بیانگر آن است که از میان صنوبرهای مورد بررسی، کلن های Populus x euramericanaبیشترین صفات مشترک و تشابه را با یکدیگر دارند و کلن های Populus deltoides از نظر کلیه متغیر های مورد بررسی در دو گروه جداگانه قرار می گیرند و سایر کلن ها نظیر Populus alba و Populus nigara شباهت گروهی خاصی را نشان نمی دهند. از میان ۲۰ متغیر مورد بررسی در عرصه خزانه تعداد ۹ متغیر تاثیر بیشتری در گروه بندی و تفکیک کلن ها از یکدیگر نشان می دهند بنابراین می توان با اندازه گیری تعداد کمتری از این متغیرها که اندازه گیری آنها از سهولت بیشتری برخوردار است کلن های مشابه را از یکدیگر تفکیک نمود. با وجود در اختیار بودن رطوبت کافی و دمای مناسب و ظاهر سبز و شاداب کلن ها، رشد قطری و ارتفاعی تعدادی از آنها از جمله Populus deltoids ۵۱/۷۲ وcandicans Populus در اواخر مرداد ماه متوقف و یا بسیار کند می شود و این در حالی است که تعداد دیگری از کلن ها از جمله Populus x euramericana cv. triplo , Populus deltoides ۵۵/ ۶۹، Populus deltoides ۵۱/۷۷وPopulus betulifolia nigra var تا اواخر مهر ماه به رشد خود ادامه می دهند و این امر یکی از دلایل رویش بیشتر این کلن ها در مقایسه با سایر ارقام خزانه می باشد.

Poplar, ordination, nursery, Clone