محمدرضا کیخا - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سمیه نوری - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان
عارف بشیری - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران

فرآیند درمان اجباری معتادان به­ عنوان وظیفه غیر اعم از نهادهای حمایتی و دیگران ریشه در واکاوی چگونگی تسلط انسان بر نفس، مستفاد از اصل تسلیط دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، ارزیابی می­کند که با توجه به رابطه امانی انسان بر نفس خویش، امتناع معتاد از درمان اجباری بلااثر بوده؛ لذا در مقام تبیین وظیفه غیر از معتاد، از جهت اقدام به درمان اجباری، مشروعیت مددرسانی مستفاد از اطلاق آیات، روایات و استدلال عقل بر مشهود بودن تاثیرگذاری و تاثیرپذیری تمامی افراد جامعه و تلقی فرد معتاد به عنوان عضوی از پیکره اجتماع، قابل استناد است. بناء عقلا بر اهتمام به امور غیر در زمان بروز خطر، و صدق احسان و نیکوکاری مستند به قاعده احسان، مشروعیت این اجبار را تایید می­کند. با تبیین تصرفات مجاز انسان، می­توان گفت که ادله­ی مفید مشروعیت الزام معتاد به درمان اجباری با محدود نمودن موضوع قاعده تسلیط بر آن حکومت می­یابد.

اعتیاد, درمان اجباری, قاعده تسلیط