محمدرضا رضوان طلب - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران؛
محمدمهدی سعیدی - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران؛

استفاده از منابع آب و نقل و انتقال آن در فقه اسلامی، ضوابط و احکام خاصی دارد. حقآبه یا حق الشرب از جمله عناوین فقهی است که از آن به مناسبت در برخی از ابواب فقهی مانند: تجارت، اجاره و احیاء موات؛ سخن رفته است. این نوشتار سعی دارد تا طرق انتقال مالکیت حقآبه و راه های ایجاد و ثبوت آن در فقه اسلامی را با رویکردی تطبیقی، بررسی کند. حقآبه از جمله حقوق مالی است که قابلیت نقل و انتقال به صورت ضمنی و یا مستقل در برابر عوض و یا به صورت مجانی را دارد. اشتراک عمومی یکی از اسباب ثبوت حق الشرب است که مبنتی بر آن عموم مردم در استفاده و بهره گیری از آن برابر هستند. حیازت منابع آب و ثبوت حقآبه به تبع حیازت، و انتقال حقآبه از طریق تبرع در قالب قرارداد «مهایات» و انتقال حقآبه از طریق ارث و وصیت از دیگر اسباب نقل و انتقال حقآبه است.

تبرع, حقآبه, حق الشرب, حیازت, نقل و انتقال, معاوضه