رضا اکبری - استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)
فاطمه شاهین فر - دانشجوی دکتری رشته فلسفه اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس.
محمد سعیدی مهر - استاد گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه تربیت مدرس.

ارسطو با ابداع تمایز بالقوه و بالفعل به حل تناقض­های فلسفه­های پیش از خود پرداخت. ابن­سینا برای حل مسائلی در معرفت­شناسی، از این تمایز استفاده می کند و از اصطلاح علم بالقوه بهره می برد که مصادیق آن در فلسفه او قابل استخراج است: علم به نتیجه مستتر در مقدمات، علم به برخی قوانین منطق، علم به مقومات ماهیت، علم به بدیهیات، علم به تعقل و خودآگاهی. مصادیق علم بالقوه در دو نکته مشترک هستند. نخست این که آن­ها را درون خود داریم و برای بالفعل کردن آن­ها التفات ذهنی یا التفات ذهنی همراه با تامل کفایت می­کند؛ و دوم این که همه آن­ها لوازم نهفته در یک علم کلی هستند. علم بالقوه حقیقتی تشکیکی است زیرا علم به تعقل و خودآگاهی برای آن که بالفعل شود فقط به التفات نیاز دارد و به همین سبب از بقیه موارد علم بالقوه، بالفعل­تر است.

Avicenna, Intentiality, Potential Knowledge, Actual Knowledge