حسین کمانی - Health Promotion Research Center, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran
علی پاسبان - Department of Environmental Health Engineering, School of Public Health, North Khorasan University of Medical Sciences, Bojnurd, Iran
مرتضی احمد آبادی - Department of Environmental Health Engineering, Torbat Jam Faculty of Medical Sciences, Torbat Jam, Iran

مقدمه: به علت استمرار شهرنشینی و صنعتی شدن در بیشتر بخشهای جهان فلزات به طور مداوم به محیط زیست خاکی وارد می شوند و به عنوان تهدید بزرگی برای سلامت انسان مطرح می شوند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی آلودگی خاک های سطحی اسفراین با فلزات سنگین و بررسی خطرات آن بر سلامت انسانی می باشد. روش کار: نمونه های خاک های سطحی از ۵ منطقه با کاربری های مختلف از شهر اسفراین جمع آوری گردید و غلظت فلزات سنگین به وسیله ICP-OES آنالیز گردید. فاکتورهای آلودگی (شاخص های زمین انباشتگی Igeo و بار آلودگی PLI) و خطرات بهداشتی (خطرات سرطانزایی و غیر سرطانزایی) ناشی از فلزات سنگین در خاک سطحی ارزیابی گردید. یافته ها : نتایج نشان داد که میانگین غلظت کادمیوم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی در خاک اسفراین به ترتیب ۲۱/۰، ۲۷/۳۳، ۹۱/۳۹، ۲۵/۳۲، ۱۷/۲۵ و ۵۲/۱۰۵ میلی گرم در کیلوگرم بود که نسبت به مقادیر پس زمینه طبیعی خیلی بالاتر می باشد. بیشترین و کمترین خطر سرطانزایی به ترتیب مربوط به فلز کروم و فلز سرب بود.  نتایج نشان داد که خطر سرطانزایی و غیر سرطانزایی برای کودکان بیشتر از بزرگسالان بود. ارزیابی خطر بهداشتی خاک برای گروه سنی کودکان و بزرگسالان نشان داد که خاک مذکور برای این گروه های سنی خطری ندارد. نتیجه گیری: مقادیر فاکتور آلودگی (Cf) نشان داد که سطح آلودگی فلزات سنگین به ترتیب روی > کروم > کادمیوم> مس > نیکل > سرب بودند که در گروه آلودگی زیاد قرار می گیرند. این نتایج از نظر توسعه راهکارهای مدیریتی مناسب جهت کاهش منابع آلاینده در اسفراین دارای اهمیت می باشند.

Heavy Metal Pollution, Health Risk Assessment, City of Esfarayen, آلودگی فلزات سنگین, ارزیابی خطر بهداشتی, شهر اسفراین