علی پاسبان - دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد
جعفر امانی - شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی، بجنورد
مریم چترسیماب - دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد

چکیده : مقدمه: غلظت بالای نیترات در آب از جمله عوامل آلاینده آب های زیرزمینی محسوب می شود که در سالهای اخیر به لحاظ افزایش تولید فاضلابها و گسترش فعالیت های کشاورزی و توسعه شهر نشینی میزان آن در منابع آب رو به افزایش گذاشته است. غلظت بالای نیترات در آب آشامیدنی از نظر بهداشتی برای کودکان مخاطره آمیز بوده و باعث بیماری مت هموگلوبینمیا می گردد. هدف از این پژوهش اندازه گیری غلظت نیترات در آب چاه های تامین کننده آب شرب شهر بجنورد و مقایسه آن با استاندارد های رایج می باشد. این تحقیق به روش توصیفی و به منظور بررسی غلظت نیترات در منابع تامین آب شهر بجنورد در سال ۱۳۸۶ انجام گرفت. مواد و روش کار: بدین منظور نتایج آزمایش نیترات در ۸۲ نمونه آب از منابع تامین کننده و مخازن ذخیره آب شرب بجنورد مورد بررسی قرار گرفت. تمام نمونه ها در آزمایشگاه شیمی شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان شمالی و به روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد. نتایج حاصله با روش آماری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ۵۴ میلی گرم در لیتر می باشد و میانگین / نتایج: نتایج این تحقیق نشان داد میانگین غلظت نیترات در چاه های آب شرب بجنورد ۹ میانگین غلظت نیترات در چاه ،(P=۰/ غلظت نیترات در چاههای داخل شهر و چاه های خارج شهر اختلاف معنی داری دارند ( ۰۰۳ های داخل شهر بالاتر می باشد. همچنین مشخص شد که از مجموع ۸ حلقه چاه خارج از شهر ۲ حلقه چاه ( ۲۵ درصد) و از مجموع ۹ ۸۸ درصد) دارای میانگین غلظت نیترات بیش از مقدار استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات / حلقه چاه داخل شهری ۸ حلقه چاه ( ۸ صنعتی ایران می باشند و با (P<۰/ بحث و نتیجه گیری: همچنین بین میانگین غلظت نیترات و عمق چاه رابطه معکوس معنی دار برقرار می باشد ( ۰۰۱ ۳۴ میلی گرم در لیتر می / افزایش عمق چاههای آب، غلظت نیترات کاهش می یابد. میانگین نیترات در آب خروجی مخازن ذخیره ۴۲ باشد. بر اساس نتایج بدست آمده میانگین غلظت نیترات در تعداد زیادی از چاه های آب شرب بجنورد بیش از استاندارد ملی ایران می باشد. با توجه به مخاطرات بهداشتی ناشی از غلظت بالای نیترات در چاه های آب شرب مورد استفاده، اقدامات اساسی، از قبیل: حفظ حریم کلیه منابع آب، تصفیه یا خارج نمودن چاه های آلوده (چاههای کم عمق و داخل شهر) از چرخه مصرف و جایگزین نمودن منابع با کیفیت بهتر و سنجش و کنترل مستمر نیترات در منابع تامین و شبکه توزیع آب ضروری به نظر می رسد.

Key Words, واژگان کلیدی: نیترات, بجنورد, آب شرب, چاه آب, مخازن ذخیره