عادل جلیلی - Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.

همان طور که در نمودار ساختاری اکوسیستم ها در شماره پیشین نشریه طبیعت ایران نمایان بود، پژوهش در این مقیاس، بر شناخت ساختار اکوسیستم ها و فرایند عملکردی آنها متمرکز است. اکوسیستم ها در ظرف زمانی و مکانی در تغییر و تحول هستند، بنابراین، باید این ذات دینامیک، در تدوین و اجرای طرح/ پروژه ها به رسمیت شناخته شود. دینامیزم یادشده، تحت تاثیر متغیرهای عمده ای است که به صورت مجموعه ای (ماتریسی) عمل می کنند، شناخت این متغیرها، چگونگی اثرگذاری و وزن تاثیرگذاری آنها باید مورد توجه باشد. در جلسات شورای راهبردی مدیریت محیط های طبیعی ایران، بعد از بحث های طولانی، چند متغیر عمده از جمله تغییر اقلیم، تغییر کاربری عرصه های طبیعی و بحران آب شناسایی شدند، اثرگذاری این متغیرها باید در مطالعات و پژوهش ها در «مقیاس زمان» مورد توجه قرار گیرد. در این رابطه باید به موضوع «پایش» در عرصه های طبیعی توجه و طرح های تحقیقاتی جامعی در گستره های جنگل، مرتع و اکوسیستم های بیابانی تدوین شود.    با توجه به دسترسی انسان به ابزار و ظرفیت های تحلیلی هوشمند، با شکل دهی بانک های اطلاعاتی و مدل سازی، امکان دسترسی به داده ها و تجزیه و تحلیل آنها، مبتنی بر شاخص های کمی تعریف شده، استاندارد و تجربه شده در دنیای علم در ظرف زمان و مکان فراهم می شود.