مهدی زند بصیری - استادیار گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
مهدی پورهاشمی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مقدمه ­ای بر دانش آمایش سرزمین و جایگاه نظام­ های جنگل- دام در آن آمایش سرزمین دانشی است که براساس آن انسان­ ها طوری از زمین استفاده می کنند که ویژگی­ های طبیعی (بوم ­شناختی) زمین به آنها دیکته می­ کند. سپس، این ویژگی ­ها را با نیازهای اجتماعی- اقتصادی خود سازگار می ­کنند. به­ عبارت دیگر، در دانش آمایش سرزمین ترکیبی از ویژگی­ های طبیعی و اجتماعی- اقتصادی برای بهره ­برداری از منابع مورد استفاده قرارمی­ گیرد. آمایش سرزمین تا تعیین تکلیف برای نوع کاربری زمین پیش می­ رود. به­ عبارت دیگر، این دانش تعیین می­ کند که یک زمین مشخص با توجه به مجموع ویژگی­ های بوم شناختی و اجتماعی- اقتصادی برای چه نوع کاربری مناسب است. در تعیین اولویت کاربری­ یک زمین مشخص حدود ۵ دهه است که اصل استفاده چندجانبه مطرح شده است (مخدوم، ۱۳۹۳ به ­نقل از میلر، ۱۳۶۶). بر اساس اصل استفاده چندجانبه، هنگامی که کمبود عرضه و افزایش تقاضا برای چند کاربری مطرح می­­ شود، کاربری­ هایی که با یکدیگر سازگار هستند می­ توانند با هم در یک تکه از سرزمین به اجرا درآیند. ارائه نظم زمانی یا مکانی برای سازگاری کاربری­ها می­تواند تعیین کننده باشد مانند ارائه نظم زمانی برای برداشت چوب در زمستان و استفاده از همان جنگل در تابستان برای گردشگری در طبیعت. یکی از کاربری­ هایی که با اعمال مدیریت و کنترل می ­تواند در چارچوب اصل استفاده چندجانبه با کاربری جنگل سازگار شود، کاربری مرتع است (مخدوم، ۱۳۹۳)...