علیرضا رجبی مظهر - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
مصطفی زارعی لطفیان - کارشناس ارشد جنگل، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

این بررسی با هدف انتخاب و معرفی کلن های پرمحصول و سازگار صنوبر بومی و غیر بومی در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان انجام شد. در این پژوهش، تعداد ۲۲ کلن برتر از بین کلن های بررسی شده در مرحله اول آزمایش (خزانه های سلکسیون) در دو گروه ۸ کلن تاج باز با فاصله کشت ۴×۴ متر و ۱۴ کلن تاج بسته با فاصله کشت ۳×۳ متر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار برای یک دوره ۶ ساله انتخاب شد. انجام عملیات داشت از جمله آبیاری، وجین، هرس و … به صورت یکنواخت برای کلن ها در مزرعه اعمال شد. در پایان هر فصل رویش، ویژگی های رویشی شامل قطر برابر سینه و ارتفاع اندازه گیری و حجم تولید چوب در هکتار در سال محاسبه شد. نتایج میانگین عملکرد ۶ ساله کلن های با فرم رویشی تاج بسته شامل P.n. ۶۲/۱۴۹،P.a. ۵۸/۵۷  و P.n. ۷۴/۱ به ترتیب با تولید ۸۵/۹، ۸۳/۶ و ۷۷/۶ مترمکعب در هکتار در سال و کلن هایP.x.e. ۱۵۴  و P.x.e. vernirubebsis  با فرم رویشی تاج باز به ترتیب با تولید ۹۴/۸ و ۴۰/۸ مترمکعب در هکتار در سال بیشترین عملکرد به عنوان کلن های سازگار صنوبر با تولید زیاد چوب و کلن های ناموفق تاج بسته شاملP.n. betulufolia ۱۷/۱۳ و P.n. ۵۶/۵۲ و تاج باز شاملP.d. ۷۲/۵۱  و P.d. missouriensis در شرایط استان همدان بودند.

تولید چوب, سازگاری, صنوبر و همدان