مهناز حیدری ریکان - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.
رحمان رحیم دخت - پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.
شهریار ییلاقی - پژوهشگر، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.
زیبا جم زاد - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عادل جلیلی - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

گونه پونه سای ماکویی Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian از تیره نعنا، گونه نادر و انحصاری استان آذربایجان غربی است که در مناطق کوهستانی با شیب به نسبت تند در منطقه ماکو، شوط و اطراف سد بارون در محدوده ارتفاعی ۱۵۷۵ تا ۱۷۷۰ متر می روید. جمعیت های این گونه مطابق با شیوه نامه اتحادیه حفاظت از طبیعت، مطالعه و بررسی شد. سطح تحت اشغال گونه (AOO)، ۷۵/۰ کیلومترمربع و میزان حضور در محدوده انتشار (EOO) سه جمعیت آن با استفاده از نرم افزار ژئوکت، حدود ۱۵ کیلومترمربع محاسبه شد. تعداد پایه های آن در مجموع، حدود ۱۰۰ فرد بوده است که همگی بالغ و کم و بیش شاداب بودند. کیفیت رویشگاه به دلیل سد سازی و جاده سازی، بحرانی و روند تخریب رویشگاه زیاد است. براساس معیارهای اتحادیه حفاظت از طبیعت (IUCN)، این گونه «در بحران انقراض» (Criticaly Endangered/CR) قرار گرفت. با توجه به مشخصات رویشگاهی، بررسی فاکتورهای اکولوژیکی، حفاظت و تکثیر این گونه در باغ های گیاه شناسی ضروری است. البته، حفاظت از این گونه در رویشگاه اصلی نیز، باید در اولویت قرار گیرد، همچنین، لازم است رویشگاه آن، توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان رویشگاه حفاظت شده اعلام شود.

جایگاه حفاظتی, انحصاری, پونه سای ماکویی, آذربایجان غربی, Nepeta makuensis