پروانه عشوری - استادیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مرتضی خداقلی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
جواد معتمدی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

هر گونه برنامه ریزی در زمینه مدیریت اکوسیستم های مرتعی، نیازمند کسب اطلاعات پایه از این عرصه ها است. از جمله اطلاعات پایه، مشخص نمودن گستره گونه های شاخص و معرفی خصوصیات رویشگاهی آنهاست. در این ارتباط، گستره قیچ زارهای درختچه ای در مناطق مرکزی و جنوب کشور، ارائه شد و پوشش گیاهی، ویژگی های اقلیمی، خاکی و توپوگرافی محل های پراکنش ارائه گردید. بر مبنای نتایج، گونه های قیچ درختچه ای با نام علمی Zygophyllum atriplicoides وZygophyllum eurypterum ، که در برخی منابع مترادف هم دیگر درنظر گرفته شده اند، فراوان ترین گونه های قیچ در ایران هستند که در حدود ۸/۱۵ میلیون هکتار از مناطق بیابانی و درمنه زارهای استپی، پراکنش دارند که ۵/۹ درصد از مساحت خشکی های کشور را در بر می گیرند. بیشترین فراوانی قیچ زارها، در رویشگاه هایی با میانگین بارندگی سالانه ۶۹ تا ۱۶۷ میلیمتر و محدوده دمایی حدود ۱۳ تا ۵/۲۳ درجه سانتی گراد، است که دارای اقلیم فراخشک تا خشک می باشند. رویشگاه های قیچ، بیشتر در خاک های قلیایی ضعیف، آهکی، سازندهای گچی مارنی، شنی، خاک های فقیر از نظر نیتروژن و ماده آلی و به طور محدود در خاک های شور، گسترش یافته اند. در مجموع،خصوصیات رویشگاهی، بیانگر آن است که گونه های قیچ، دارای دامنه اکولوژیک وسیع بوده و سازگاری زیادی برای رویش در انواع خاک ها، نواحی مختلف آب و هوایی و توپوگرافی دارند. اطلاعات ارائه شده، سهم شایانی در مطالعات مرتعداری و مکان یابی عملیات اصلاح مراتع در گستره قیچ زارها در مناطق مرکزی و جنوبی کشور دارد.

جوامع گیاهی, اکوسیستم های مرتعی, نواحی بوم شناختی, خصوصیات رویشگاهی