زیبا جم زاد - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

نعنائیان با داشتن ۴۶ جنس و ۴۱۰ گونه یکی از مهم ترین خانواده های گیاهی در فلور ایران هستند، که از این تعداد ۱۶۵ گونه انحصاری ایران است. از گیاهان این خانواده در ایران ۵ زیر خانواده وجود دارد که مهم ترین آنها از نظر فراوانی زیر خانواده Nepetoideae است که با ۲۷ جنس و ۲۴۳ گونه حضور دارد. مروری بر الگوی پراکندگی جغرافیایی گونه های انحصاری خانواده نعنا نشان می دهد که استان چهارمحال و بختیاری با۴۳ گونه بیشترین گونه های انحصاری و استان بوشهر با ۲ گونه کمترین گونه های انحصاری را در خود جای داده است. از نظر پراکندگی جغرافیایی، نعنائیان تقریبا در تمام ایران پراکنده اند ولی حضور آنها به سمت مرکز، شرق، جنوب و جنوب شرق کاهش می یابد. نعنائیان به عنوان گیاهان دارویی و معطر دارای ترکیب های مهمی مانند ترپنوییدها، فلاونویید و سایر ترکیب های فنلی، اسیدهای چرب و ترکیب های استروییدی و ایریدوییدهای گلیکوزیدی هستند. یکی از کاربردهای آنها در باغبانی و طراحی فضای سبز است که به عنوان گیاهان پوششی و گل های یک ساله، یا چند ساله، یا درختچه های زینتی کاشته می شوند. نعنائیان ایران مانند سایر گیاهان به دلیل دخالت های انسان و تغییرات و رخدادهای طبیعی مورد تهدید هستند، اما خواص دارویی آنها، این موضوع را تشدید کرده و رویشگاه های طبیعی آنها را تحت فشار مضاعف قرار داده است. بررسی پراکندگی جغرافیایی گونه ها نشان می دهد که ۶۸ گونه از نعنائیان ایران تنها در یک رویشگاه حضور دارند، این گونه ها درصورت بروز مشکل در رویشگاه طبیعی شان به شدت مورد تهدید قرار می گیرند

نعنائیان, گونه های انحصاری, پراکندگی جغرافیایی, گیاهان دارویی, گیاهان زینتی, جایگاه حفاظتی, گونه های مورد تهدید