هاشم حبشی - دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

این نوشته نگاهی اجمالی دارد به دو کتابی که با موضوع خاک­های جنگلی توسط دکتر حسین حبیبی کاسب و دکتر منوچهر زرین کفش نگارش شده است. ویژگی­های خاک های جنگل نه تنها منحصربه فرد است، بلکه تفسیر این ویژگی ها با خاک های زراعی دارای تفاوت اساسی است. به­دلیل وجود تیپ ها و ساختارهای متفاوت در جنگل، خاک های جنگلی نیز تغییرات مکانی و زمانی زیادی دارند، درنتیجه مدیریت آن ها اغلب مشکل است. در هنگام نگارش دو کتاب مذکور، جنگل های شمال (هیرکانی) فقط برای تولید چوب بهره برداری می شد، بنابراین موضوع نقش ویژگی های خاک در انتخاب گونه برای جنگل کاری، ارزیابی عملکرد محصول دهی در تقابل با ارزیابی عملکرد خاک و اصلاح خاک بسیار مهم بود و نیاز اساسی برای کسب آگاهی از روابط خاک و جنگل وجود داشت. دکتر حسین حبیبی کاسب در سال ۱۳۶۶ حین سفر برای راهنمایی دانشجویان جان به جان آفرین تسلیم کرد و کتاب "مبانی خاک شناسی جنگل" در سال ۱۳۷۱ از جزوات درسی ایشان در سه بخش شامل تیپولوژی خاک های جنگلی، رابطه خاک و جنگل و اصول اولیه استفاده کود در جنگل توسط همکاران دانشگاهی جمع آوری و توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ شد. با توجه به فقدان مرحوم دکتر حبیبی در هنگام نشر، کتاب از پیوستگی لازم برخوردار نیست و خواننده نمی تواند روندی تکاملی را در مطالعه کتاب دریافت کند، لیکن این کتاب بخش زیادی از سرفصل های درسی مرتبط را پوشش می دهد. در قسمت اول، ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی (زیستی) خاک با تاکید بر خاک جنگل ارائه شده و در ادامه رده بندی و تیپولوژی خاک ها به نوعی تنظیم شده که خواننده بتواند کاربرد انواع خاک ها را در جنگل کاری درک کرده، نحوه ژنز خاک ها و ویژگی­های نیم­رخ هر رده خاک را متوجه شود.