نسترن جلیلیان - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
مصطفی نعمتی پیکانی - مربی پژوهشی، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
عادل جلیلی - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
زیبا جم زاد - استاد پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

Zeugandra iranica تنها گونه جنس Zeugandra از تیره گل استکانی است. این گونه علفی چندساله انحصاری ایران (استان کرمانشاه) بوده و رویشگاه اصلی آن در منطقه گهواره است. گرچه در چند رویشگاه دیگر به طور نادر پراکنش دارد، اما بیشترین حضور این گونه در منطقه گهواره است که پوشش جنگلی با گونه غالب بلوط ایرانی دارد. بر اساس شیوه نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت، جایگاه حفاظتی این گونه تعیین شد. سطح تحت اشغال این گونه با بازدیدهای صحرایی و برداشت قطعه نمونه در رویشگاه های آن، ۶ هکتار و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن با استفاده از نرم افزار GeoCat، نود و هشت هزار هکتار برآورد شد. بنابراین، این گونه در طبقه «در بحران انقراض» قرار می گیرد. از آنجایی که آرایه های تک گونه ای شامل گونه هایی هستند که ممکن است برای همیشه از بین بروند و ژنوم مرتبط با آنها هیچ جای دیگری در منطقه یافت نمی شود، پیشنهاد می شود که راهکارهای مناسب برای جلوگیری از انقراض این گونه در نظر گرفته شود.

اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت, ایران, جایگاه حفاظتی, گونه انحصاری, Zeugandra iranica