سمیرا شاملی - محقق بیماری شناسی گیاهی (Ph.D)، بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،گرگان، ایران.

ویروس رگه­ ای توتون یکی از مهم­ترین ویروس­ های گیاهی با پراکنش و دامنه میزبانی وسیع بوده که می­تواند سبب خسارت ۱۰۰-۴۰ درصدی محصول در مزارع آفتابگردان شود. در این پژوهش طی سال­های ۱۳۹۵و ۱۳۹۶ تعداد ۱۵۳ نمونه از مزارع آفتابگردان استان ­های گلستان و مازندران با علایم زردی، موزاییک، تغییر شکل و پیچش برگ­ها، و کوتولگی بوته ­ها جمع ­آوری گردید. برای بررسی آلودگی بوته­ ها از آزمون الایزای مستقیم با آنتی سرم چند همسان ه­ای TSV و برای تایید آلودگی از واکنش زنجیره­ای پلیمراز با آغازگر اختصاصی ویروس TSV استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان دهنده آلودگی ۱۲ درصدی بوته ­های جمع ­آوری شده از مناطق نمونه ­برداری بود، همچنین استان مازندران آلودگی بالاتری نسبت به استان گلستان داشت. به منظور بررسی دامنه میزبانی، سویه ویروس جدا شده از آفتابگردان بر روی ۱۲ گونه گیاهی متعلق به چهارخانواده ­ی اسفناجیان، بادمجانیان، گل­ ستاره ­ای ­ها و حبوبات مایه ­زنی مکانیکی شد و علایم در میزبان ­های مختلف ثبت گردید. با توجه به نقش مهم ویروس­ های گیاهی در کاهش عملکرد محصولات، لزوم کنترل آنها اجتناب ناپذیر می­ باشد. با توجه به حضور ویروس رگه­ای توتون در استان ­های شمالی کشور و اثرات مخرب این ویروس بر محصولات مختلف، لزوم مدیریت اصولی و صحیح مزارع از قبیل استفاده از بذور عاری از آلودگی، مدیریت ناقلین، تنظیم تاریخ کشت، مدیریت علف­ های هرز مزارع و عدم کاشت گیاهان میزبان­ ویروس در مجاورت مزارع آفتابگردان، می تواند گامی موثر و مفید جهت کاهش آلودگی ویروس در مزارع آفتابگردان باشد.

آفتابگردان, ویروس رگه ای توتون, ردیابی