جلال محمدزاده - استادیار علوم و صنایع غذایی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.

کلزا یکی از دانه های روغنی مهم دنیا بوده که بعد از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تامین روغن نباتی جهان دارد. میزان زیاد روغن در دانه کلزا و همچنین ترکیب مناسب اسیدهای چرب روغن در ارقام اصلاح شده سبب توجه اکثر کشورهای جهان به این دانه روغنی شده است. در ایران نیز در جهت نیل به خودکفایی در تولید روغن کشت آن گسترش یافته است. بنابراین بررسی فرآیندها و عملیات پس از برداشت آن از اهمیت خاصی برخوردار است. از مهمترین عملیات پس از برداشت کلزا می توان به زمان برداشت مناسب، فرایند خشک‎ کردن و نگهداری دانه کلزا اشاره کرد که نه تنها بر میزان، بلکه بر کیفیت روغن استحصالی نیز تاثیر به سزایی دارد. برداشت زود هنگام به دلیل رطوبت بالا هزینه های عملیات پس از برداشت را افزایش داده و برداشت دیر هنگام سبب افزایش خسارت ناشی از ریزش دانه ها می شود. همچنین اگر دانه پس از برداشت بلافاصله خشک نشود گرمای حاصل از تنفس و رطوبت سبب رشد و فعالیت انواع قارچ ها شده که با تولید سم های قارچی و کاهش کیفی روغن همراه است. نتایج تحقیقات انجام شده در استان گلستان نشان داد برداشت در رطوبت ۱۴ درصد و استفاده از درجه حرارت ۸۰ درجه سانتی گراد جهت خشک ‎کردن دانه و پس از آن نگهداری دانه در رطوبت ۸ درصد و دمای ۲۰ درجه سانتی گراد با تهویه مناسب، بهترین شرایط نگهداری کلزا بوده است.

زمان برداشت, خشک کردن, کلزا, نگهداری