علی شهنوازی - استادیار، بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.

سودآوری زراعی، لازمه پذیرش و توسعه بیشتر کشت کلزا در کشور می باشد. چنانچه برنامه های افزایش تولید، متناسب با بازده اقتصادی طراحی گردند، امکان استفاده از مزیت های موجود در سطح کشور در راستای تامین اهداف کلان فراهم خواهد شد. این پژوهش برای بررسی این موضوع، نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری در زراعت کلزا در ۱۴ استان کشور را در طول سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ محاسبه و سهم تولیدات دارای ارزش افزوده مثبت را مشخص کرده است. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب به استان های کرمان (کیلوگرم در هکتار ۳۵۶۲) و هرمزگان (۵۴۲ کیلوگرم در هکتار) متعلق بوده و بیشترین سطح زیرکشت کلزا در استان خوزستان (۶۴۵۷ هکتار) بود. استان های هرمزگان، قزوین و خراسان شمالی بیشترین بازدهی منفی را داشتند که در این میان جایگاه استان قزوین با سهم ۷/۶ درصدی از تولید، شایان توجه است. استان های کرمان، آذربایجان شرقی و لرستان به ترتیب با نرخ بازدهی ۳۶/۸۸۸، ۶۱/۳۲۵ و ۸۹/۲۷۸ درصد در رتبه های اول، دوم و سوم قرار گرفتند که در بین آن ها، استان آذربایجان شرقی با ۳/۵ درصد سهم از تولید و سودآوری قابل توجه، جایگاه منحصر به فردی در تولید اقتصادی کلزا در کشور داشت. بر اساس یافته های پژوهش ۷۹ درصد نظام بهره برداری مورد استفاده در تولید کلزای آبی در استان های مورد مطالعه دارای بازدهی اقتصادی بوده و میزان سود، درآمد، عملکرد و قیمت به ترتیب بیشترین ارتباط معنی دار با نرخ بازده سرمایه گذاری در تولید کلزا را داشتند.

سرمایه گذاری, سودآوری, کلزا, نرخ بازده داخلی