فاطمه نوروزی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی آموزش ابتدایی ، دانشگاه فرهنگیان همدان

پژوهش حاضر ابتدا به تحلیل محتوای ظاهری و سپس کیفی کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس شاخص خلاقیت گیلفورد می پردازد. جامعه ی آماری این پژوهش شامل محتوای کتاب علوم تجربی ششم ابتدایی )در ابعاد متن، پرسش ها و فعالیت ها، تصاویر، جداول و نمودارها( می باشد. در این پژوهش حجم نمونه با حجم جامعه آماری برابر است. برای تحلیل محتوای این کتاب، ابتدا محتوای کتاب به چهار بخش متن، پرسش ها و فعالیت ها ،تصاویر، جداول و نمودارها تقسیم شده؛ سپس کلیه واحدها با مولفه ها ی شاخص خلاقیت گیلفورد مطابقت داده شده و در نهایت واحد شمارش ها در جدولی ثبت گردیده تا میزان مطابقت آن ها با عوامل خلاقیت گیلفورد مشخص شود. ابزار گردآوری داده های این تحقیق شامل جدولاطلاعاتی است که بر مبنای مولفه های شاخص خلاقیت گیلفورد تهیه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل ۱ محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی، از مجموع ۵۹۵ واحد کدگذاری شده ،%۳۷/۶۴ مربوط به حافظه شناختی ،%۳۵/۲۹مربوط به تفکر همگرا،%۱۳/۷۸مربوط به تفکر واگرا و%۱۳/۲۷ مربوط به تفکر ارزیاب است. طبق این یافته ها می توان به این نتیجه دست یافت که در کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی به دو سطح حافظه شناختی و تفکر همگرا بیشترین توجه شده است. اما در دو سطح تفکر واگرا و تفکر ارزیاب توجه لازم صورت نگرفته است؛ در حالی که این دو سطح ،اساس تفکر خلاق هستند. بنابراین می توان گفت که این کتاب کمتر می تواند شرایط را برای بروز خلاقیت فراهم کند.

تحلیل محتوای ظاهری و کیفی، خلاقیت، الگوی خلاقیت گیلفورد، کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی